20. YÜZYIL TÜRKİYE TARİHİ KRONOLOJİSİ

(1900-1919) II. Meşrutiyet (23 Temmuz 1908) Rumeli ordusunun 10 Temmuz 1908'de ayaklanması ve İstanbul'a doğru harekete geçeceğinin öğrenilmesi üzerine Padişah Abdülhamit 2. Meşrutiyet'i ilan etti. 31 Mart Vakası (13 Nisan 1909) Meşrutiyet'ten rahatsız olan gericilerin İstanbul'da başlattığı ayaklanmayı bastırmak üzere Rumeli ordusu harekete geçti. Ayaklanma girişimi bastırıldı. Kandilli Rasathanesi (1911) Rasathane-i Amire Mehmet Fatih Gökmen tarafından Kandilli Rasathanesi kuruldu. Babıali Baskını (23 Ocak 1913) İttihatçılar tarafından düzenlenen "Babıali Baskını" esnasında Sadrazam Mahmut Şevket Paşa öldürülmüş olup, bir tür hükümet darbesi niteliğindedir. Bu olayla birlikte İttihatçılar fiilen yönetimi ele geçirmiştir. 1. Dünya Savaşı (1914-1918) Avusturya veliahtının Bosna'da uğradığı suikast sonucu başlayan 1. Dünya savaşına İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, "İtilaf Devletleri" olarak, Almanya, Avusturya,Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti "ittifak Devletleri" olarak katıldılar. 1918'de biten savaş'tan Osmanlı devleti teslim olmuş, emperyalistlerin masasında paylaşılmış olarak çıktı. Mondros Müterakesi (30 Ekim 1918) Osmanlı devletinin ağır teslimiyet koşullarını kabul ettiği anlaşma. Bu mütareke ile Osmanlı toprakları işgal güçlerince paylaşılabilecek ve Osmanlı ordusu fiilen dağıtılacaktı. İstanbul'un işgali (15 Mart 1919) İstanbul'a İngiliz askerleri tarafından asker çıkartıldığı gün. Meclisi Mebusan'da direniş yanlısı mebuslar ve bazı aydınlar tutuklandı. İstanbul'un en kara günleri olarak tarihe geçti. Padişah eli kolu bağlı kaldı. Mustafa Kemal'in müfettişliğe atanması (30 Nisan 1919) Mustafa Kemal, Anadolu'daki isyanları ve Osmanlı ordusunun tasviyesini yerinde izlemek amacıyla, İstanbul yetkilileri tarafından "ordu müfettişliği"ne atandı. Bu Mustafa Kemal'in uzun süredir beklediği fırsattı. Atatürk'ün Samsun'a çıkışı (19 Mayıs 1919) 16 Mayıs 1919'da, İstanbul'dan tarihi "Bandırma Vapuru" ile hareket eden Mustafa Kemal ve beraberindekiler 19 Mayıs'ta Samsun'a çıktılar. Samsun'a çıkış fiilen Kurtuluş Savaşı'nın başladığı gündü. Sultanahmet Mitingleri (23 Mayıs 1919-13 Ocak 1920) İzmir'in işgal edildiğinin duyulmasıyla birlikte, başta İstanbul olmak üzere tüm yurtta derin infial uyandı. Bunun üzerine İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir dizi protesto mitingi yapıldı.Mitingleri "Karakol Cemiyeti" ve "Türk Ocakları" organize ediyordu. Bu mitinglerde Şair Mehmet Emin Yurdakul, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Halide Edip Adıvar, Şükufe Nihal gibi hatipler konuşmuştur. Sultanahmet mitingleri Anadolu direnişinin moral ve kadro kaynağı olmuşlardır. Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919) Mustafa Kemal Samsun'dan sonra Havza'ya geçerek, Kurtuluş Savaşının ilk sinyali olan Havza Genelgesini yayınladı. Bu genelge ile halkın işgale direnişi isteniyordu. Amasya Genelgesi (21 Haziran 1919) Kurtuluş savaşının ilke ve direniş kurumlarının daha da netleştirildiği bu genelge ile "yurdun bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı" tehlikededir denilerek, derhal bir ulusal iradenin temsilcilerinin toplanması gerektiği belirtilmiştir. İlk Sosyalist Parti (22 Eylül 1919) Türkiye'nin ilk legal sosyalist partisi İstanbul'da Dr.Şefik Hüsnü Değmer ve Ethem Nejat tarafından kuruldu. Balıkesir Kongresi (28 Haziran 1919-10 Mart 1920) Çeşitli aralıklarla 5 defa toplanan kongre, Hacim Muhittin Bey'in başkanlığında biraraya geldi. Yunan işgaline karşı silahlı direniş ve taktikleri konuşuldu. Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919) Kurtuluş savaşının başlangıcındaki ilk kongredir. Kongrenin önemi gerekirse padişahlığa ve İstanbul hükümetine rağmen ulusun kendi kaderini kendi eline almasının vurgulanmasıdır. Kongreye yurdun çeşitli yerlerinden 56 delege katılmıştır. Sivas Kongresi (4 Eylül 1919) Erzurum kongresine oranla daha geniş bir katılımın sağlandığı bu kongre ile "Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyetleri"nin mücadelesi ve birliği karar altına alınır. Heyeti Temsiliye'nin kurulması (7 Eylül 1919) Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk cemiyetleri bünyesinde bütün direnişi kapsayacak merkezi bir örgüt kuruldu. Bunun içinde koordinasyonu yürütecek yeni bir "Heyeti Temsiliye" seçildi. Antep'te Fransız işgali (5 Kasım 1919) İngilizlerin yerini Fransız işgal güçleri aldı. Kurtuluş Savaşı (1919-1922) Türkiye'nin kurtuluş mücadelesinin tarihi. Bir dizi savaş ve kongre sonucu oluşan milli iradenin belirginleşmesi ve bunun sonucu düşmanların topraklarımızdan atılma süreci. Ataürk'ün 19 Mayıs'ta Samsun'a çıkışıyla başlayan süreç 11 Eylül 1922'deki Mudanya Müterakesi ile ateşkese kavuştu. 24 Temmuz 1923'te Lozan Anlaşması ile de Sevr hükümleri paramparça edilerek, Türkiye'nin bağımsız ve egemen bir devlet olduğu uluslararası arenada tescil edilmiştir. (1920-1929) Misak-ı Milli'nin kabulü (28 Ocak 1920) İstanbul'da toplanan son Meclis-i Mebusanda, yurtsever "Felah-ı Vatan" grubu ve Anadolu hareketine sempati ile bakan Ali Rıza Paşa'nın girişimiyle gizli bir oturum yapıldı ve burada "Misak-ı Milli" (Milli And) kabul edildi. Bu aynı zamanda Anadolu Hareketi'nin de programı oldu. Antep Savunması (1 Nisan 1920) Antep'te Fransız işgal güçlerine karşı kendiliğinden direniş ve çatışmalar başladı. Anadolu Ajansı'nın kurulması (6 Nisan 1920) Kısaca A.A. olarak bilinen Anadolu Ajansı'nın görevi milli mücadele ile ilgili haberleri vermek ve savaşın seyrini etkileyecek propaganda ile yalan haberleri önlemekti. TBMM'nin Açılışı (23 Nisan 1920) Anadolu'da oluşan direniş ve kongrelerden süzülerek gelen millet temsilcileri en sonunda daha üst bir iradenin organı olan TBMM'de toplandılar. TBMM'nin açılışı ile artık siyasi irade fiilen Padişahtan ve Osmanlı Meclis-i Mebusan'ından çıkmış Anadolu'ya geçmiş oluyordu. TBMM Anadolu direnişinin karar mercii ve millet iradesinin somutlandığı yer oldu. Hıyanet-i Vataniye Kanunu (29 Nisan 1920) TBMM'nin çıkardığı ilk kanunlardan biri olup, "Vatana ihanet" suçu işleyenleri kapsamaktadır. Cezası en ağır kanunlardandır. TKF Kuruldu (10 Eylül 1920) Bakü'de Mustafa Suphi ve Ethem Nejat tarafından Türkiye Komünist Fırkası kuruldu. İstiklal Madalyası (29 Kasım 1920) TBMM savaşta yararlılık gösterenler için "İstiklal madalyası ihdası hakkında kanun" çıkardı. 1921-1922 1.İnönü Savaşı (9-11 Ocak 1921) İsmet İnönü komutasındaki birliklerin Bilecik-Eskişehir istikametinde Yunan kuvvetleriyle girdikleri çatışmaların adı. Yunanlılar geri çekilmek zorunda kaldılar. Çerkez Ethem Vakası (24 Ocak 1921) Kurtuluş Savaşı esnasında yöresel dağınık birliklerin başında çeşitli kişiler vardı. Bunların en ünlüsü ve etkilisi de Çerkes Ethem'di. Kendisi "Umum Kuvayı Seyyare ve Kütahya Havalisi Komutanı" sıfatı kullanıyordu. Ancak zamanla direnişi merkezileştirmek ve kızışan savaşta düzenli orduya geçmek zarureti doğduğunda Çerkez Ethem buna direndi. Elindeki kuvvetlerle TBMM emrindeki düzenli orduyla çatışmaya girdi. Ancak Çerkez Ethem kuvvetleri daha fazla dayanamayarak, Simav yönü Demirci kasabasına doğru çekildiler. Teslim olunması istendiğinde Çerkez Ethem elindeki birliklerle birlikte Yunanlılara teslim oldular. Mustafa Suphi'nin katli (28-29 Ocak 1921) TKP önde gelenleri başta Mustafa Suphi olmak üzere Türkiye'ye Kurtuluş Savaşına destek için geldiler. Ne var ki, 28-29 Ocak gecesi Karadeniz'de bindikleri motor Teşkilat-ı Mahsusacı Yahya Kaptan tarafından basılacak, Suphi ve arkadaşları Karadeniz'de boğularak öldürüleceklerdir. Emri kimin verdiği bugün dahi tartışma konusudur. İstiklal Marşı (1 Mart 1921) Kurtuluş Savaşı esnasında başlayan milli marş arayışı önce bir güfte yarışmasıyla neticelendi. Mehmed Akif Ersoy'un güftesi büyük bir heyecanla kabul edildi. Daha sonra açılan beste yarışmasını Ali Rıfat Bey'in (Çağatay) bestesi kazandı ve 1930'a kadar gündemde kaldı. 1930'dan bugüne kadar kullandığımız beste ise Osman Zeki Bey'e (Üngör) aittir. Koçgiri Ayaklanması (6 Mart 1921-17 Haziran 1921) Sivas, Erzincan ve Tunceli yöresinde, adını ayaklanan Koçgiri aşiretinden alan, 3,5 ay süren ayrılıkçı ayaklanma. Türk ordusu tarafından bastırılmıştır. Talat Paşa Öldürüldü (15 Mart 1921) İttihat Terakki'nin önde gelen liderlerinden Talat Paşa bir Ermeni komitacı tarafından öldürüldü. 2.İnönü Savaşı (23 Mart 1921) İkinci dalga Yunan saldırısına karşı yapılan direnme savaşı. Göğüs göğüse, süngü süngüye çarpışılmıştır. Atatürk bu savaşla ilgili İsmet İnönü'ye çektiği telgrafta; "Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz." demiştir. Ankara Anlaşması (20 Ekim 1921) İlk defa Misak-ı Milli itilaf devletlerinden biri olan Fransa'ya kabul ettirilmiş oldu. Sevr Anlaşması (10 Ağustos 1921) Osmanlı Devleti'ninFransa'nın Sevres kentinde imzaladığı ve işgal koşullarını kalıcı kılan ve topraklarının paylaşımına izin veren teslimiyet anlaşması. Bu anlaşma ile işgal devletleri Osmanlı topraklarını paylaşıyor, Doğu Anadolu'da bağımsız bir Kürdistan ile bağımsız bir Ermenistan kurulması öngörülüyordu. Ancak anlaşma hukuken ve fiilen uygulanamadı ve Ankara Hükümeti bu anlaşmayı imzalayanları "Vatan Haini" ilan etti. Kemal Film (1922) İlk özel Türk film şirketi olan Kemal Film kuruldu. İstiklal Mahkemeleri (31 Ocak 1922) Cumhuriyetin kuruluş aşamasında adından en çok söz ettiren kurumlar arasında gelmektedir. Aslında kuruluşu cumhuriyetin ilanından önceye denk gelse de, cumhuriyetin "olağanüstü" kurumları arasında sayılmaktadır.Ülkenin muhtelif yerlerinde olağanüstü yetkilerle donatılan bu mahkemelerde birçok asker kaçağı, casus, suikastçi, isyancı ve rejim muhalifi yargılanmış ve aralarında idamlar da olmak üzere muhtelif ağır cezalara çarptırılmışlardır. Bu mahkemelerdeki savcı ve üyelerinin çoğunun adının "Ali" olmasından dolayı "Dört Aliler Mahkemesi" olarak da anılmıştır. (Ali Çetinkaya, Kılıç Ali, Necip Ali Küçüka, Rize Milletvekili Ali) İstiklal mahkemeleri bugün dahi tartışılan ve en bilinen devrimci Cumhuriyet kurumları arasındadır. Cemal Paşa öldürüldü (22 Temmuz 1922) İttihat Terakki önderlerinden Cemal Paşa bir Ermeni komitacı tarafından öldürüldü. Başkomutanlık Meydan Savaşı (26-30 Ağustos 1922) Bizzat Mustafa Kemal'in komutanlığında yapılan, "Dumlupınar Meydan Savaşı" olarak da bilinen savaş. Türk kuvvetleri general Trikopis'in emrindeki Yunan kuvvetlerini perişan etmişti. İzmir'in kurtuluşu (9 Eylül 1922) Dumlupınar'dan sonra Ege'ye doğru hızla ilerleyen Türk Kuvvetleri İzmir'e girdiler. Böylelikle İzmir Yunan işgalinden kurtarılmış oluyordu. Mudanya Müterakesi (11 Ekim 1922) Türk-Yunan savaşını sona erdiren ve Mudanya'da imzalanan anlaşma. Bu anlaşma aynı zamanda fiilen Kurtuluş Savaşı'nın sonu anlamına da geliyordu. Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922 ) Milli irade tümüyle TBMM'nin eline geçmiş, padişah Vahidettin İngilizler'in elinde kukla bir padişaha dönüşmüştü. Bunun sonucunda artık son bağın da kesilip atılması gerekiyordu. Bu nedenle TBMM aldığı bir kararla Saltanatın kaldırıldığını bildirdi. Vahidettin İstanbul'dan ayrıldı (17 Kasım 1922) Son Osmanlı padişahı Vahidettin, Malaya isimli İngiliz zırhlısına binerek İstanbul'dan ayrılıp, Malta'ya gitti. Atatürk evlendi (29 Ocak 1923) Mustafa Kemal Atatürk, İzmir'in tanınmış ailelerinden Uşakizade Muammer Bey'in kızı Latife Hanım'la (Uşaklıgil) evlendi. Bu evlilik 2,5 yıl sürecek ve 5 Ağustos 1925'te boşanma ile sonuçlanacaktı. Ateşten Gömlek (1923) Kurtuluş savaşını konu alan ilk film "Ateşten Gömlek" çevrildi. Yönetmenliğini Muhsin Ertuğrul'un yaptığı filmde Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir oynadılar. Mübadele (30 Ocak 1923) Yunanistan'la imzalanan anlaşma gereği Yunanistan'daki Türk ve Müslümanlarla Türkiye'deki Rumların karşılıklı olarak değiştirilmesi planlandı. Mübadele anlaşması 1 Mayıs 1923'ten itibaren fiilen uygulanmaya başladı. İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat-4 Mart 1923) Cumhuriyetin ilk iktisat kongresi İzmir'de toplandı. Bu kongrede serbest teşebbüsün teşvik edilmesi karara bağlanırken, fiili politikada "Karma ekonomi"nin önemi üzerinde durulmuştur. Lozan Konferansı (24 Temmuz 1923) İsviçre'nin Lozan kentinde tertiplenen konferansa itilaf devletlerinin yanısıra, boğazlara taraf olan ülkelerden temsilciler katılmıştır. Konferansa Türkiye savaştan galip çıkan bir ülke olarak katılmış, İsmet İnönü Dışişleri Bakanı sıfatı ile gelmiştir. Konferansa İstanbul hükümeti de katılmak istemişse de, Ankara hükümeti tarafından reddedilmiştir. Bir süre ara verilen görüşmelere 23 Nisan 1923'te tekrar başlanmış olup, Türkiye Musul ve Hatay sorunu hariç birçok konuyu netleştirmiş, Osmanlı borçlarını ödemeyi kabul etmiş, 12 adayı İtalyan denetimine bırakmış ve tüm dünyaya bağımsız-egemen bir devlet olduğunu göstermiştir. Lozan anlaşması ile 'Sevr' tarihin çöp sepetine gitmiştir. CHF'nin Kuruluşu (11 Eylül 1923) Kurtuluş Savaşı'nın nüvelerini oluşturan "Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyetleri"nin "Cumhuriyet Halk Fırkası" adı altında bir çatı altında toplanması sonucu oluşan Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu partisi. İlk genel başkanı bizzat Mustafa Kemal Atatürk'tür. "9 Umde"si(Sonradan "6 Ok"a dönüşmüştür) ilk siyasi programıdır. Cumhuriyetin siyasi kadroları bu partiden yetişmiştir. Uzun yıllar "Tek Parti" olarak faaliyet göstermiş, birçok Cumhuriyet devrimi ve atılımına önderlik etmiştir. İlerleyen yıllarda Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır. Ankara Başkent (13 Ekim 1923) Kurtuluş Savaşı sonrası fiili merkez olan olan Ankara, artık resmen siyasi merkez kabul edildi. Böylelikle yüzyıllardır İstanbul'un elinde olan "Başkent"lik Ankara'ya geçiyordu. Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923) Bir gece önceden Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları tarafından bir yemek daveti esnasında kararlaştırılan Cumhuriyetin ilanı TBMM'nin o günkü toplantısında 1921 anayasasına eklenen madde ile "Türkiye devletinin şekli Cumhuriyettir" ibaresiyle karar altına alındı. TBMM'nin o günkü oturumuna 158 milletvekili katılmış ve teklif oy birliğiyle kabul edilmiştir. Cumhurbaşkanlığına ise gene oy birliğiyle Mustafa Kemal Paşa seçilmiştir. TBMM Başkanlığı (1 Kasım 1923) Cumhuriyet sonrasının ilk TBMM başkanlığına ise Fethi Okyar seçilmiştir. 'Resimli Ay' yayınlandı (1 Şubat 1924) Zekeriya Sertel tarafından yayınlanan "Resimli Ay" yayın hayatına başladı. Resimli Ay muhalif bir kimlikteydi. Hilafetin Kaldırılması (3 Mart 1924) 1922'de kaldırılan saltanattan sonra sıra hilafetin kaldırılmasına gelmişti. Ancak meclis içindeki kimi güçlerin bu konudaki farklı tutum alışları ve çelişmeleri kararın alınmasını geciktirmiş oldu. Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Rafet Bele gibi ünlü isimler halife Abdülmecit Efendi'yi ziyaret ederek destek belirttiler. O dönem için büyük olay İmam 3. Ağa Han'ın mektubu da hilafetin korunması tavsiyesi içeriyordu. Bu mektubu yayınlayan Hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Cevdet ve Velid Ebüzziya gibi gazeteciler tutuklandı. Bu olayların sonunda Urfa milletvekili Şeyh Saffet Efendi ve 50 arkadaşının teklifiyle hilafet kaldırıldı ve halife Abdülmecit Efendi apar topar yurtdışına çıkartıldı. Böylelikle eski rejimin son kalıntısı da temizlenmiş oluyordu. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) Milli Eğitimde Birlik ilkesinin yerleştirildiği "Tevhid-i Tedrisat Kanunu" ile ders programları ve teşkilatlanma Milli Eğitim Bakanlığına bağlanıyor ve cumhuriyetin ilkelerini "tek elden" yayacak bir anlayış benimseniyordu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Nisan 1924) Cumhuriyet sonrasının ilk anayasası kabul edildi. Devletin kurumları ve ilişkileri tarif edildi. 150'likler sürgünde (1 Haziran 1924) Lozan Barış görüşmeleri esnasında Milli Mücadele aleyhine faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle af kanunu dışında tutulan, 150'likler diye bilinen kişilerin listesi çıkartıldı. Bu kişiler sürgüne gönderildiler. 15 Haziran'da vatandaşlıktan çıkartıldılar. Bunlar arasında Ali Galip, Çerkez Ethem, Refik Halit Karay, Refi Cevat Ulunay, Rıza Tevfik gibi isimler bulunuyordu. Türkiye İş Bankası (26 Ağustos 1924) Yeni Türkiye ekonomisinin temel direklerinden Türkiye İş Bankası kuruldu. İlk genel müdürlüğüne o zaman iktisat vekili olan Mahmut Celal Bey,(Bayar) getirildi. Ziya Gökalp öldü (25 Ekim 1924) Türk milliyetçiliğinin fikir babası ve sosyolog Ziya Gökalp öldü. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924) Cumnhuriyet döneminin ilk muhalefet partisi "Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası" bizzat CHF'nin önde gelenlerince kuruldu. Bunlar arasında Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Adnan Adıvar, Refet Bele gibi isimler vardı. İlk bacak güzeli (1925) İlk bacak güzeli seçimine 3 genç kız katıldı. Enise isimli bir kolejli kız birinci oldu. Şeyh Sait İsyanı (11 Şubat 1925): Bingöl'ün genç ilçesinde Şeyh Sait önderliğinde gerici ve ayrılıkçı bir hareket başladı. Ayaklanma Diyarbakır'a da sıçradı. Asilerle Cumhuriyet ordusu arasında şiddetli çatışmalar meydana geldi. Takrir-i Sükun Kanunu (4 Mart 1925) Hükümete 2 yıl için olağanüstü yetkiler veren bu kanunla ayaklanmaların bastırılması hedeflendi. Yeni İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Yumuşak giden süreç birden sertleşti ve içe kapandı. Şeyh Sait'in Yakalanışı (12 Nisan 1925) Ayaklanmanın elebaşı Şeyh Sait ve arkadaşları yakalandı. Mahkemelerine 27 Mayıs 1925'te başlandı ve 29 Haziran'da Diyarbakır İstiklal Mahkemesi Şeyh Sait ve 46 yandaşını ölüme mahkum etti. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kapatıldı (3 Haziran 1925) Adnan Adıvar, Rauf Orbay, Kazım Karabekir gibi muhaliflerin kurduğu CHP'den bağımsız ilk siyaset oluşumu Ankara İstiklal Mahkemesince "sakıncalı" bulunup, Takrir-i Sükun kanununa dayanılarak kapatıldı. Böylelikle 'tek parti' anlayışının daha uzun süre terkedilmeyeceği anlaşıldı. Şeyh Sait'in İdamı (30 Haziran 1925) Ölüm kararları yerine getirildi. Şapka Kanunu (28 Kasım 1925) Cumhuriyetin hedefleri arasında, modern kılık kıyafet hedefleri de vardı. Bunun için bizzat Atatürk'ün, halka gösterdiği örnekler birer birer kanunlaştı. Bunlar arasında "Şapka Kanunu"da vardır. Modernleşmenin bir simgesi olarak kabul edilmiştir. İlk Cumhuriyet Altını (5 Ekim 1925) İlk Cumhuriyet Altını İstanbul darphanesinde basıldı. Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925) Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve türbedarlıktaki birtakım ünvanların yasaklanmasına dair kanun kabul edildi. Böylelikle "gericilik merkezleri" olabilecek tekke ve zaviyeler kamu yaşamından uzaklaştırılıyordu. Darülbedayi (1926) İstanbul şehir tiyatrolarının atası "Darülbedayi" kurumlaştı. 1934'te ismi "İstanbul Şehir Tiyatroları" olarak değişti. İskilipli Atıf Hoca'nın idamı (4 Şubat 1926) "Frenk Mukallitliği ve Şapka" adlı risalenin yazarı İskilipli Atıf Hoca'nın idamı Ankara İstiklal Mahkemesi kararına göre gerçekleştirildi. Medeni Kanunun Kabulü (17 Şubat 1926) Türk Medeni Kanunu kabul edildi. Medeni nikah esası resmen yürürlüğe girdi. Bu süreç kadınlar lehine bazı hukuki düzenlemeleri beraberinde getirdi. Tayyare Piyangosu (19 Nisan 1926) Cumhuriyetin ilk "Tayyare Piyangosu" tertiplendi. İkramiye miktarı 7.500.000 lira idi. Vahidettin öldü (15 Mayıs 1926) Son Osmanlı padişahı VI. Mehmet Vahidettin San Remo'da vefat etti. Musul Sorunu (5 Haziran 1926) Musul vilayeti Misak-ı Milli'ye göre önceleri Türkiye sınırlarındaydı. Ancak Mudanya Mütarekesi imzalandığında Musul halen İngiliz işgalinde görünüyordu. Sorun Lozan'da da çözülemeyince sonunda konuyu Milletler Cemiyeti'nin çözmesi kararlaştırıldı. Milletler Cemiyeti'nin bağlayıcı kararına göre Musul Irak toprakları içinde bırakıldı. Türkiye sadece 25 yıl boyunca Musul Petrolleri'nden %10 pay aldı. İzmir Suikasti (16 Haziran 1926) Mustafa Kemal'in İzmir'e yapacağı seyahati fırsat bilen eski ittihatçılar Atatürk'e karşı bir suikast hazırladılar. Ziya Hurşit ve adamları Atatürk'e Gaffarzade Oteli yakınında silah ve bombalarla saldıracaklardı. Ancak suikastçilerin Sakız adasına kaçmasını sağlayacak motorcu Şevki korkuya kapılıp, durumu Vali Kazım Dirik'e bildirecek ve aralırında birçok ünlü ismin de bulunduğu suikastçiler tutuklanıp, yargılanacaklardı. Bunların önderleri idam edildi. Böylelikle eski İttihat Terakki geleneğinin son kadrolarıyla da hesaplaşılmış oluyordu. Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926) Türk deniz taşımacılığındaki hükümranlık haklarını düzenleyen kanun onaylandı. İlk şeker fabrikası (26 Kasım 1926) Türkiye'nin ilk şeker fabrikası Alpullu faaliyetine başladı. İstiklal Mahkemelerinin Kapatılması(7 Mart 1927) İstiklal Mahkemeleri kapatıldı. Mustafa Kemal İstanbul'da (1 Temmuz 1927) Mustafa Kemal Atatürk, 8 yıl sonra İstanbul'a döndü ve Dolmabahçe Sarayı'na yerleşti. Nutuk/Söylev (15-20 Ekim 1927) Mustafa Kemal Atatürk CHP 2. Büyük Kongre'sinde Büyük Nutkunu (Söylev) okudu. Nutuk, Türk Kurtuluş savaşının gün gün değerlendirilmesini ve temel ilkelerini kapsıyordu. Komünist Tevkifatı (25 Ekim 1927) Başında Şefik Hüsnü Değmer ve Vedat Nedim Tör'ün bulunduğu gizli TKP örgütlenmesine yönelik tutuklamalar yapıldı. İlk nüfus sayımı (28 Ekim 1927) Cumhuriyetin ilk nüfus sayımı yapıldı. Bu tarihteki nüfusumuz 13.648.270 olarak saptandı. Süreyya Opereti (15 Haz 1928) Dönemin en çok tutulan opereti sahneye kondu. Havuz Yavuz Davası (16 Nisan 1928) Türkiye'nin bilinen ilk yolsuzluk davası başladı. Yavuz zırhlısının onarımında yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla eski bahriye nazırı İhsan Bey, 2 yıl 2 ay hapse mahkum oldu. "Putları Yıkıyoruz" (1929) Türk edebiyatında ilk kuşak çatışması Resimli Ay dergisinde Nazım Hikmet tarafından başlatıldı. Ankara Palas Oteli Açıldı (17 Nisan 1928) Ünlü Cumhuriyet balolarının verildiği ve Ankara'daki Cumhuriyet elitlerinin uğrak yeri Ankara Palas Oteli hizmete açıldı. Ankara Palas Cumhuriyetin simgelerinden biri olmuştur. Harf Devrimi (1 Kasım 1928) Cumhuriyetin en önemli adımlarından biri olan Arap Harflerinin terkedilmesi 1353 sayılı "Türk Harflerinin kabul ve tetkiki hakkındaki kanun"la yürürlüğe girdi. 1926'da başlayan çalışmalar böylelikle resmileşiyor, kademeli olarak yeni kuşak ve devlet yazışmaları latin harfleriyle yapılıyordu. Türk Dil Kurumu kuruldu (11 Kasım 1928) Yeni dil çabalarına paralel Türk Dil Kurumu bizzat Atatürk'ün katkılarıyla kuruldu. İlk Türkiye Güzeli (1929) Feriha Tevfik Hanım, Cumhuriyet Gazetesi tarafından tertiplenen ilk güzellik yarışmasının birincisi oldu. Troçki İstanbul'da (12 şubat 1929) Sovyetler Birliği eski Dışişleri Halk Komiseri Leon Troçki, Stalin'in emriyle sürgün edilerek İstanbul'a geldi. Troçki Büyükada'ya yerleşti. Bekarlık vergisi (18 Mart 1929) Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı Bey tarafından "Bekarlık Vergisi" önerildi. Amaç evlilik ve çocuk sahibi olmanın özendirilmesiydi. Yerli Malları Haftası (25 Aralık 1929) Bir kanunla "Milli Tasarruf Günü" kabul edilen bu gün ondan sonra "Yerli Malları Haftası" olarak anılacaktı. Uzun yıllar Cumhuriyet kuşaklarınca benimsendi. Simgesi "kumbara" oldu. (1930-1940) Merkez Bankası kuruldu (11 Haziran 1930) Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası kuruldu. Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930) İkinci demokrasi denemesi olarak Fethi Okyar başkanlığında "Serbest Cumhuriyet Fırkası" kuruldu. Ağrı Ayaklanması (7-14 Eylül 1930) Ağrı'da başlayan ayrılıkçı kürt isyanı bastırıldı. SCF'ini feshi (17 Kasım 1930) Ömrü 4 ay süren Serbest Cumhuriyet Fırkası ülkede demokrasi için henüz şartların oluşmadığı gözönüne alınarak, kendi kendini feshetti. Menemen Olayı (23 Aralık 1930) İzmir'in Menemen ilçesinde Nakşibendi tarikatına bağlı Derviş Mehmedi tarafından gerici bir ayaklanma tertiplendi. Bir manga askeriyle gericilerin üzerine yürüyen asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay şehit edildi. Başı bir kazığa geçirilerek caddelerde dolaştırıldı. İsyan, askeri birliklerce hemen bastırıldı. Derviş Mehmedi ve arkadaşları öldürüldü. Yakalanan diğerleri Orgeneral Mustafa Muğlalı başkanlığındaki mahkemede ayrıca ölüm cezasına çarptırılmıştır. İlk müstehcen Neşriyat davası (10 Ağustos 1931) Vala Nurettin'in Akşam Gazetesinde tefrika edilen "Rahipler ve Rahibeler Arasında" romanından dolayı dava açıldı. Vecihi Hürkuş'un çabaları (1931) Türk tayyareciliğinin babası olarak tayyaresiyle birlikte yurt gezilerine çıkarak havacılığı sevdirmeye çalışmış, konferanslar vermiştir. Sivil havacılığa katkılarıyla tarihe geçmiştir. Kadro Hareketi (Ocak 1932) Türkiye Cumhuriyeti tarihinini en parlak aydın atılımlarından Kadro Dergisi çıktı. Kadro Dergisi Cumhuriyetin en güzide aydınlarını çevresine toplamış ve bir "medeniyet" projesi oluşturmaya çalışmıştı. Kurucuları arasında Şevket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge, Yakup Kadri Karaosanoğlu, Vedat Nedim Tör, Firüzan Hüsrev Tökin gibi aydınlar vardı. Ocak 1935'te kapatılmıştır. Halkevleri kuruldu (19 Şubat 1932) Cumhuriyet kuşaklarının eğitiminde ve kültürel hayatında önemli rol oynayan halkevleri kuruldu. Ezanın Türkçe okunması (18 Temmuz 1932) Ezanın Türkçe okunmasına başlandı. Türkiye, Milletler Cemiyeti'nde (18 Temmuz 1932) Türkiye Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi. Keriman Halis Dünya Güzeli (31 Temmuz 1932) Belçika'daki Dünya Güzellik Kraliçesi Yarışmasını bir Türk kızı, Keriman Halis Ece seçildi. Yo Yo çılgınlığı (1932) Dünyayı etkiliyen "Yo Yo" oyuncağı çılgınlığı Türkiye'yi de sardı. Tahtakale dükkanları sadece yoyo imal edip, satmakla meşgul oldu. Belediye Kasım ayında bu oyunun satışını yasaklamak zorunda kaldı. Vagon-Li Olayı (22 Şubat 1933) Fransız Vagon-Li (Yataklı Vagonlar) şirketinde Türkçe konuşan bir memuru müdürün azarlaması üzerine çıkan olaylarda şirketin acentası tahrip edildi. Razgrad Olayları (20 Nisan 1933) 17 Nisan günü Bulgaristan'ın Razgrad şehrindeki Türk mezarlığına yapılan saldırılar üzerine İstanbul'da MTTB büyük bir protesto gösterisi düzenledi. Üniversite reformu (1933) Almanya'da Nazi teröründen kaçan Alman Bilim adamları Türkiye'ye gelerek birçok fakülte, kürsü ve yeni bilimsel çalışmanın başlangıcına önayak oldular. Bu dönemde Türkiye'de bilim büyük bir sıçrama yaptı. Bu süreçte "Darülfünun" kapandı ve modern anlamda "üniversite" kanunlaştı. "Lüküs Hayat" Opereti (1933) Kuşakların hafızasına yer edecek "Lüküs Hayat" opereti İlk defa Ses Tiyatrosu'nda Avni Dilligil tarafından sahneye kondu. Cumhuriyetin 10. Yılı (29 Ekim 1933) Cumhuriyetin 10. Yılı büyük coşkuyla kutlandı. "10. Yıl Marşı" halen söylenmektedir. "Leblebici Horhor" (1934) Bir Türk filmi ilk defa ödül aldı. Muhsin Ertuğrul'un çektiği ve senaryosunu Mümtaz Osman takma adıyla Nazım Hikmet'in yazdığı "Leblebici Horhor" 1934 2.Venedik Film Festivali'nde Türkiye'ye ilk uluslararası ödülü getirdi. Şah Pehlevi Türkiye'de (10 Haziran-6 Temmuz) İran şahı Rıza Pehlevi Türkiye'ye geldi. Lakap ve ünvanların kaldırılması (26 Kasım 1934) Efendi, Bey, Paşa gibi lakapların kullanılamayacağı karar bağlandı. Soyadı kanunu düzenlendi. Bazı kisvelerin giyilemeyeceğine dair kanun (3 Aralık 1934) İbadet durumları hariç bazı kisvelerin giyilemeyeceğine dair kanun karara bağlandı. Türk Kadınına Milletvekilli seçme ve seçilme hakkı (5 Aralık 1934) İsmet İnönü ve 191 arkadaşının önermesiyle Türk kadına milletvekili seçme ve seçilme hakkı verildi. Bu kanun sonrası 8 Şubat 1935'te yapılan seçimlerde ilk olarak 18 kadın milletvekili TBMM'ye girdi. Türk Tarih Kurumunun kurulması (1935) Türk tarihinin incelenmesinde ilk bilimsel kurum olan Türk Tarih Kurumu kuruldu. "Bataklı Damın Kızı Aysel" (1935) Türkiye'de ilk köy filmi sayılan "Bataklı Damın Kızı Aysel" çekildi ve gösterime girdi. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmde Cahide Sonku ve Talat Artemel başrolleri oynadılar. Atatürk'e Suikast Planı (21 Ağustos 1935) Suriye'den Ataürk'e suikast yapmak üzere gizlice giriş yapan 5 kişi yakalandı. Olaya Urfa milletvekili Ali Saip Ursavaş'ın da dahil olduğu anlaşıldı. Suikasti Çerkez Ethem ve yandaşlarının planladığı ortaya çıktı. Mason Faaliyeti durdu (10 Ekim 1935) Hükümetten gelen telkinler üzerine Türkiye'de faaliyet gösteren Mason Locaları faliyetlerine ara verdiler. Montrö Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) Sözleşme Boğazların hukuki statüsünün düzenlenmesine yönelik imzalandı. Böylelikle boğazlardan taraf ülke gemilerinin geçişi kurallara bağlandı. CHP'nin Altı Oku (5 Şubat 1937) Yapılan Anayasa değişikliği ile CHP'nin 6 Oku, Türkiye Cumhuriyeti devletinin nitelikleri haline geldi. Böylelikle Parti/Devlet bütünleşmesi anayasal bir hale geldi. Dersim İsyanı (21 Mart-22 Ekim 1937) Dersim bölgesinde merkezi otoriteye isyan hareketi başladı. 6 aydan fazla süren isyan hareketi oldukça kanlı sonuçlara yol açtı. Sonunda isyan bastırılırken 58 isyancı yargılandı. Bunların 11'i idama mahkum oldu. İlk Travesti (1937) İzmir'li doktor Kamil Bey'in kadın kılığındaki fotoğrafları basında yeraldı. Harpokulu Davası (29 Mart 1938) Askeri isyana teşvik ve komünizm propagandası yapmaktan Nazım Hikmet 15 yıl ağır hapse mahkum oldu. 150'liklerin affı (29 Mayıs 1938) 150'likler diye bilinen ve vatana ihanetle suçlanmış çeşitli kişilerin affı Cumhuriyetin 15. Yılı dolayısıyla af kanunu kapsamına alındı. Hatay'ın Bağımsızlığı (2 Eylül 1938) Suriye ve Fransa ile sorun olan Hatay ilinin bağımsızlığı ilan edildi. Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen seçildi. 29 Haziran 1938'de de Hatay Türkiye'ye katılma kararı aldı. Atatürk'ün Ölümü (10 Kasım 1938) Cumhuriyetin kurucusu ve "Büyük Önder" Mustafa Kemal Atatürk 09:05'te Dolmabahçe Sarayı'nda vefat etti. İsmet İnönü Cumhurbaşkanı (11 Kasım 1938) Atatürk'ün ölümü üzerine "İkinci Adam" İsmet İnönü oybirliğiyle Cumhurbaşkanlığına seçildi. İnönü "Milli Şef" (26 Aralık 1938) CHP Olağanüstü Kurultayı'nda İsmet İnönü'ye "Değişmez Genel Başkan" ünvanı verildi. Ayrıca "Milli Şef" olarak anıldı. Ekrem Köning Olayı (Ocak 1939) Türkiye Cumhuriyeti'nin adını sahte belgeler kullanarak zora sokan Ekrem Köning'in dolaplarını ortaya çıkaran mahkemedir. Köning Kanada'dan Türkiye için 50 uçak alınacakmış gibi gösterip, bu uçakları İspanyol milliyetçilerine satmıştı. Hatay Türkiye'de (7 Temmuz 1939) Daha önce Türkiye'ye katılma kararı alan Hatay Devleti, fiilen Türkiye'nin ili oldu. Erzincan Depremi (27 Aralık 1939) Erzincan ve çevresinde meydana gelen 8 şiddetindeki depremde binlerce ev yıkılırken, 33.000 kişi öldü. (1940-1950) Türk-Alman Paktı (18 Haziran 1941) Türk-Alman saldırmazlık paktı imzalandı. Refah Faciası (23 Haziran 1941) 2. Dünya Savaşı başlamadan İngiltere'ye sipariş edilen 4 denizaltı ve 4 muhripi teslim almak için yola çıkan Refah Şilebi batırıldı. Mersin Limanından Mısır'ın İskenderiye Limanına giderken gece vakti atılan bir torpido sonucu gemi sulara gömüldü. Gemide yaklaşık 150 kadar mürettebat bulunmaktaydı. Varlık Vergisi (11 Kasım 1941) Özellikle gayrimüslüm ticaret erbabını hedefleyen "varlık vergisi" kanunu çıkartıldı. Uygulama 1,5 yıl sürdü. Ödeme yapmayanlar çalışma kamplarına gönderildi. Von Papen'e Suikast(1942) Almanya'nın Türkiye Büyükelçisi Von Papen'e Ankara'da bir suikast girişiminde bulunuldu. Atılay Denizaltısı (14 Temmuz 1942) Atılay denizaltımız battı. 90 denizciyi kaybettik. Roosevelt-İnönü-Churchill buluşması (7 Aralık 1943) Amerikan başkanı Roosevelt, İngiltere başbakanı Churchill ve Türkiye'yi temsilen İsmet İnönü Kahire'de buluştular. 2. Dünya Savaşının gidişatı üzerine konuştular. Irkçı-Turancı Davası (7 Eylül 1944) Aralarında Reha Oğuz Türkkan, Fethi Tevetoğlu, Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan ve Alpaslan Türkeş gibi isimlerin bulunduğu "Irkçı-Turancılar Davası" başladı. Almanya'ya savaş (23 Şubat 1945) Türkiye Almanya'ya kağıt üzerinde savaş ilan etti. Tan Olayı (4 Aralık 1945) Dönemin en tanınmış ve sol eğilimli gazetelerinden "Tan" gazetesi ve matbaası kışkırtma sonucu öğrencilerce basıldı. Gazete ve matbaa tahrip edildi. Demokrat Parti kuruldu (7 Ocak 1946) Celal Bayar ve Adnan Menderes gibi isimlerden oluşan bir grup CHP'den ayrılarak, Demokrat Parti'yi kurdular. Missouri İstanbul'da (5 Nisan 1946) ABD Donanmasına ait Missouri savaş gemisi İstanbul'a geldi. Gemi, Amerika'da ölen elçimiz Münir Ertegün'ün tabutunu taşıyordu. Bu ziyaret basit bir ziyaret olmayıp, Türk-ABD ilişkileri için jest olarak algılandı. Varto Depremi (31 Mayıs 1946) Varto'da meydana gelen depremde 3000 bina çöktü, 839 kişi öldü. İlk Çok Partili Seçimler (21 Temmuz 1946) Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partili seçimi yapıldı. CHP 396, DP 61 milletvekili çıkardı. ABD Yardımı (12 Mart 1947) Cumhuriyet tarihi içinde ilk ABD yardımı gündeme geldi. Böylelikle daha sonra ABD ile gelişecek ilişkilerin temeli o günlerde atıldı. Kazım Karabekir öldü (25 Ocak 1948) Kurtuluş Savaşı komutanlarından Kazım Karabekir öldü. Türkiye OECD'de (3 Nisan 1948) Türkiye Avrupa Ekonomik İşbirliği'ne katıldı. Türkiye Avrupa Konseyinde (5 Mayıs 1949) Türkiye Avrupa Konseyine katıldı. (1950-1960) Muğlalı Davası (2 Mart 1950) Orgeneral Mustafa Muğlalı idama mahkum oldu. Cezası sonra müebbete çevrildi. Karara gerekçe olan olay Van'ın Özalp ilçesinde 33 köylünün öldürülmesiydi. Mareşal Çakmak öldü (10 Nisan 1950) Kurtuluş Savaşı komutanlarından Mareşal Fevzi Çakmak öldü. DP İktidarı ve Seçimler (14 Mayıs 1950) O güne kadarki CHP'nin tek parti iktidarına seçimler yoluyla son verildi. "Yeter, söz milletindir!" şiarıyla yola çıkan Demokrat Parti 14 Mayıs'taki seçimlerde 396 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar oldu. CHP 68 milletvekili çıkartabildi. Celal Bayar Cmhurbaşkanı, Adnan Menderes Başbakan oldu. Böylelikle yeni bir dönem başlıyordu. Arapça Ezan okunması (16 Haziran 1950) DP iktidarının ilk icraatlarından birisi Türkçe okunan ezanın tekrar Arapça okunmasını sağlamak oldu. İlk Dördüzler (22 Temmuz 1950) Türkiye'nin ilk dördüzleri İzmir'de doğdu. Adları Hürriyet, Adalet, Uhuvvat ve Müsavat kondu. Türk Tugayı Kore'de (17 Ekim 1950) Meclise danışılmadan ABD ile kurulan ilişkiler neticesi ilk Türk Tugayı Kore'ye gönderildi. Halkevleri kapatıldı (8 Ağustos 1951) Cumhuriyetin en önemli sosyal kurumlarından halk evleri DP iktidarı tarafından kapatıldı. TKP Tevkifatı (26 Ekim 1951) İllegal TKP'ye yönelik büyük çapta tevkifat yapıldı. Tutuklananlar arasında Zeki Baştımar, Mihri Belli, gibi tanınmış isimler vardı. Din Dersleri (4 Kasım 1951) İlkokulların ders programlarına din dersi alındı. "Kanun Namına" (1952) Ömer Lütfü Akad'ın "Kanun Namına" filmi Türk sinemasının en başarılı filmi sayıldı. Gerçek bir cinayetten yola çıkan film'de Ayhan Işık devleşmişti. NATO üyeliği (18 Şubat 1952) Türkiye Kuzey Atlantik Assamblesi'ne (NATO) üye oldu. Bunun neticesi olarak topraklarımıza ABD askeri üsleri kurulmaya başlandı. Günseli Başar Avrupa Güzeli (20 Ağustos 1952) Avrupa güzellik yarışmasını bir Türk kızı Günseli Başar kazandı. İlk renkli film "Halıcı Kız" (1953) Türk sinema tarihinin ilk renkli filmi "Halıcı Kız" gösterime girdi. Film Yapı Kredi ve Doğan Kardeş desteğiyle, Muhsin Ertuğrul tarafından çekildi. Vedat Nedim Tör senaryosunu yazdı. Dumlupınar Faciası (4 Nisan 1953) Deniz Kuvvetlerimizin Dumlupınar denizaltısı, Çanakkkale Boğazı'nda Naboland isimli İsveç şilebiyle çarpıştı. 88 denizci diri diri sulara gömüldü. İnsan Hakları Sözleşmesi (20 Mart 1954) Türkiye Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine imza attı. 6-7 Eylül Olayları (6-7 Eylül 1955) Selanik'te Atatürk'ün evine bomba atıldığı söylentileri üzerine başta Rumlar olmak üzere, Ermeni ve Musevi azınlığa yönelik saldırılar oldu. Birçok bina ve işyeri tahrip edildi. Sıkıyönetim ilan edildi. Olay komünistlerin üzerine yıkıldı. 27 Mayıs İhtilali sonrası, olayların DP tarafından tertiplendiği iddiasıyla Yassıada Mahkemesi tarafından yargılanan yöneticiler çeşitli cezalara çarptırıldı. Genel Seçimler (27 Ekim 1957) Genel seçimler yapıldı. Demokrat parti %48 oyla iktidarını korurken, muhalefet %52 oy aldı. Seçimlere hile karıştığı iddiaları ortaya atıldı. Üsküdar Vapuru Faciası (1 Mart 1958) Üsküdar Vapuru İzmit körfezinde fırtına sonucu alabora oldu. İçindeki okul öğrencileri boğuldu. Vatan Cephesi (12 Ekim 1958) DP iktidarı ülkede demokratikleşmeyi sağlamak iddiasıyla gelmiş, ancak uygulamasıyla ülkede cepheleşmeyi arttırmış, kendi dışındaki siyasi güçleri tasfiye etmeye çalışmıştı. Bu uygulamalardan birisi de "Vatan Cephesi" adıyla yapılan uygulamadır. CHP'ye karşı kişileri ancak vatansever gören bu anlayış neticesi, radyolarda isim listeleri yayınlanmaya başlandı. Yahya Kemal Öldü (1 Kasım 1958) Şair Yahya Kemal Beyatlı öldü. Menderes'in uçağı düştü(17 Şubat 1959) DP Genel Başkanı ve Başbakan Adnan Menderes'i Londra'ya götüren uçak düştü. 14 kişi öldü. Adnan Menderes sağ olarak kurtuldu. Uşak Olayları (7 Mayıs 1959) CHP genel başkanı İsmet İnönü, Uşak'ta DP'li bir grup tarafından saldırıya uğradı. Tansiyon daha da gerginleşti. (1960-1970) Tahkikat Komisyonu (18 Nisan 1960) DP iktidarının sonunu getiren en önemli olaylardandır. DP iktidarı TBMM'de kendi milletvekillerine olağanüstü yetkiler veren ve CHP'yi kapatmayı hedefleyen "tahkikat komisyonları"nı gündeme getirdi. İsmet İnönü, bunun üzerine DP'liler için ünlü sözü, "Sizi ben bile kurtaramam"ı sarfetmiştir. 555 K Olayları (5 Mayıs 1960) Ankara Kızılay'da öğrencilerin DP iktidarını protesto gösterileri. Aynı olaylar esnasında Adnan Menderes'te saldırıya uğramıştır. Bu olaylar DP iktidarının sonunu getiren olaylar arasındadır. Harp Okulu Yürüyüşü ((21 Mayıs 1960) Ankara'da Harp Okulu Öğrencilerinin DP aleyhine gösterileri. 27 Mayıs İhtilali (27 Mayıs 1960) Türk Silahlı Kuvvetleri DP iktidarını devirerek, yönetimi fiilen eline aldı. Cumhuriyet tarihinin en önemli dönemeçleri arasında olan bu olayla 10 yıllık demokrasi denemesi son buluyordu. Celal Bayar, Adnan Menderes ve DP ileri gelenleri tutuklandılar. Halk bu olayı sevinçle karşıladı. Orduya sevgi tezahüratlarında bulunuldu. Cemal Gürsel Devlet Başkanlığına getirildi. MBK Kuruldu (12 Haziran 1960) TBMM'nin yetkileri feshedildi, anayasanın bazı maddeleri geçersiz sayıldı. Onun yerine Milli Birlik Komitesi tüm yetkiyi eline aldı. 38 üyeden oluşan MBK fiilen ülkeyi yönetmeye başladı. Yassıada Yargılamaları başladı (14 Ekim 1960) DP'li yöneticilerin yargılandığı Yassıada mahkemesi başladı. Bu mahkemeler 203 celse sürmüş olup, 529 sanık, 1063 tanık dinlenmiştir. 15 kişi ölüm cezası, 31 kişi müebbet hapis, 418 kişi muhtelif cezalar almış, 123 kişi ise beraat etmiştir. MBK, 15 ölüm cezasından 4'ünü onaylamamış, Celal Bayar'ın cezası yaşından dolayı hapse çevrılmiş, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun idamları ise onaylamıştır. 14'ler Olayı (15 Kasım 1960) Milli Birlik Komitesi içinde çelişkiler artmış ve bunun sonucunda 14 subay ordudan uzaklaştırılarak, yurtdışına "müşavirlik" adı altında sürgüne gönderildiler. Bu subaylar arasında Alpaslan Türkeş, Orhan Kabibay, Orhan Erkanlı, Münir Köseoğlu, Mustafa Kaplan, Muzaffer Karan, Şefik Soyuyüce, Fazıl Akkoyunlu, Rıfat Baykal, Dündar Taşer ve Numan Esin vardı. Yeni Anayasa'nın kabulu (9 Temmuz 1961) Halk oyuna sunulan yeni anayasa %65 evet, %35 hayır oranıyla kabul edilmiştir. Bu anayasa cumhuriyetin en demokratik ve özgürlükleri genişleten anayasası olarak bilinmektedir. İdamlar uygulandı (16-17 Eylül 1961) Yassıada Duruşmaları sonucu idama mahkum edilen Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu İmralı adasında idam edildiler. Ertesi gün de Adnan Menderes idam edildi. Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir başbakan idam ediliyordu. 22 Şubat Olayı (22 Şubat 1962) Ankara Harp Okulu komutanı Albay Talat Aydemir ve arkadaşları hükümet darbesine kalkıştılar. Darbe bastırıldı. Katılan subaylar emekliye sevkedildiler ve hükümetle yapılan anlaşmaya göre ceza görmediler. Ancak darbeci eğilimler ordu içinde güçlenmeye başlamıştı. 21-21 Mayıs Olayı (20-21 Mayıs 1963) Talat Aydemir'in ikinci defa başarısız darbe teşebbüsü. İlkinde affedilen Aydemir ve 7 arkadaşı bu kez affedilmeyecek ve idam cezasına çarptırılacaklardı. Kıbrıs Sorunu (21 Aralık 1963) Öte yandan Kıbrıs'ta EOKA planları gündeme gelmişti. Bunun üzerine Türk Jetleri ilk defa Kıbrıs semalarında göründüler. "Turist Ömer" tiplemesi (1964) Türk sinemasının en sevilen tiplemelerinden "Turist Ömer" karakteri doğdu. Sadri Alışık'ın canlandırdığı "Turist Ömer" dizisinin ilk filmi çekildi. Johnson Mektubu (4 Haziran 1964) Türk hükümetinin Kıbrıs'a müdehale kararı alması üzerine, ABD başkanı Johnson İnönü'ye sert bir mektup gönderdi. Cengiz Topel Şehit (8 Ağustos 1964) Kıbrıs'ta Rumların hücumu artınca Türk Jetleri askeri hedefleri bombalamaya başladı. Pilot yüzbaşı Cengiz Topel şehit oldu. Demirel AP Genel Başkanı (29 Kasım 1964) Süleyman Demirel Adalet Partisi Genel Başkanlığını kazandı. AP Kurultayında Sadettin Bilgiç'i büyük farkla geçen Demirel genel başkan oldu. "Sevmek Zamanı" (1965) Türk sinemasında bir dönüm noktası kabul edilen Metin Erksan'ın "Sevmek Zamanı" gösterime girdi. Başrollerde Sema Özcan ve Müşfik Kenter oynuyordu. Sinematek (1965) Türk Sinematek Derneği kuruldu. Türk Sinemasına uzun yıllar büyük hizmetler verecek olan dernek birçok etkinliğe imza attı. AP İktidar (10 Ekim 1965) Genel seçim sonuçları açıklandı. Buna göre AP %52.9 oyla iktidar oldu. Çizgi kahramanlar sineması (1966) Türk Sinemasında çizgi roman kahramanları dönemi başladı. Bu türün en popüler örneği Cüneyt Arkın'ın oynadığı "Malkoçoğlu" oldu. Onu Kartal Tibet'li "Tarkan" izledi. Erzurum Depremi (19 Ağustos 1966) Erzurum, Bingöl, Muş çevresinde meydana gelen depremde 2500 ölü var. Ortanın Solu (24 Eylül 1966) CHP genel Başkanı İsmet İnönü sonradan çok tartışılacak olan "ortanın solu" kavramını İstanbul İl Kongresi'nde açıkladı. CHP böylelikle merkez partisi kimliğinden yavaş yavaş uzaklaşmaya başladı. Anadolu Pop/Rock doğdu (1967) Cem Karaca ve Apaşlar 1967 Altın Mikrofon şarkı yarışmasında "Emrah" adlı parçayı seslendirerek, Türk popunda bir akımın ilk öncülerinden oldular. Anadol Otomobil (1 Ocak 1967) Anadol marka ilk oto piyasaya çıktı. Papa Türkiye'de (25 Temmuz 1967) Papa 6.Paul Türkiye'yi ziyaret etti. Maçta kavga 40 Ölü (17 Eylül 1967) Kayseri'de oynanan Sivasspor-Kayserispor maçında kavga çıktı. 40 ölü, 300 yaralı var. Öğrenci Olayları (11-12-13 Haziran 1968) Ankara ve İstanbul'da boykot ve çatışma olayları yoğunlaştı. 6. Filo gösterileri (17 Temmuz 1968) ABD 6. Filosunun İstanbul'a demirlemesi kanlı olaylara sebep oldu. Kommer'in Arabasının yakılması (6 Ocak 1968) ABD büyükelçisi Robert Kommer'in arabası ODTÜ bahçesinde yakıldı. Kanlı Pazar (16 Şubat 1969) İstanbul'da 6. Filoyu protesto eden gençlerin üzerine gericiler saldırdı. 2 Ölü. Astronotlar Türkiye'de (Ekim 1969) Aya ilk ayak basan Apollo mürettebatından Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins Türkiye'yi ziyaret ettiler. Yavuz jilet oluyor (18 Aralık 1969) Şanlı Yavuz zırhlısı sökülmek üzere MKE'ne satıldı. (1970-1979) Boğaz Köprüsünün temeli atıldı (20 Şubat 1970) İstanbul Boğaz Köprüsü'nün temeli atıldı. Arabesk doğuyor (1970) Orhan Gencebay'ın "Bir Teselli Ver" plağı satış rekorları kırdı. Köyden kente göçün müziği kabul edilen "Arabesk" akımı böylelikle doğmuş oluyordu. 15-16 Haziran (15-16 Haziran 1970) Sendikalar kanununu protesto eden DİSK'e bağlı işçilerle güvenlik kuvvetleri çatıştı. Sıkıyönetim ilan edildi. U-2 Skandalı (21 Ekim 1970) Sovyetlerle U-2 casus uçağı krizi yaşandı. "Dağlar Dağlar" (1971) Barış Manço'nun "Dağlar Dağlar" parçası Türk Popunda yeni bir zirve yarattı. Uzun süre listelerin başında kaldı. 12 Mart Muhtırası (12 Mart 1971) Türk Silahlı Kuvvetleri 12 Mart'ta muhtıra verdi. Başbakan Demirel görevinden istifa etti. 12 Mart'ta Türkiye'nin önemli dönemeç noktalarından biri olup, tarihe daha çok baskıları ve işkenceleriyle geçmiştir. Ordu içindeki radikal subaylara karşı, statükocu subayların bir karşı-hamlesi olmuştur. Erim Kabinesi (26 Mart 1971) Kocaeli milletvekili Nihat Erim başkanlığında "teknisyenler kabinesi" kuruldu. Elrom kaçırıldı (17 Mayıs 1971) İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom, THKP-C militanlarınca kaçırıldı ve öldürüldü. Kızıldere Olayı (30 Mart 1971) Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamını engellemek isteyen THKP-C ve THKO militanları Ünye radar üssünde görevli üç İngiliz teknisyeni kaçırdı. Tokat'ın Niksar ilçesi, Kızıldere köyünde güvenlik güçlerince kuşatıldılar. Çatışma sonucu militanların biri hariç (Ertuğrul Kürkçü), hepsi öldürüldü. Yüksel Menderes intihar etti (8 Mart 1972) Adnan Menderes'in oğullarından Yüksel Menderes intihar etti. "Gırgır" Dergisi (1972) Oğuz Aral'ın yönetimindeki "Gırgır" dergisi Türk mizah dergiciliğinde bir patlama yaparak 500 Bin tiraja ulaştı. Denizler'in İdamı (6 Mayıs 1972) Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamlarının infazı Ankara Cebeci Sivil Cezaevi'nde uygulandı. Cemal Kamacı şampiyon (1 Ekim 1972) Cemal Kamacı 63,5 kiloda Avrupa Boks Şampiyonu oldu. İsmet İnönü Öldü (25 Aralık 1972) Kurtuluş Savaşı komutanlarından, eski Başbakan ve Cumhurbaşkanlarından ve CHP genel başkanlığı yapan İsmet İnönü öldü. Boğaz Köprüsü açıldı (26 Mart 1973) Boğaz Köprüsü tamamlandı ve hizmete açıldı. 1973 Seçimleri (14 Ekim 1973) 12 Mart dönemi sonrası ilk seçimler yapıldı. CHP 185, AP 149, MSP 48, CGP 13, MHP 3, TBP 1 milletvekili çıkardılar. Ardından CHP-MSP hükümeti kuruldu. CHP-MSP Koalisyonu (26 Ocak 1974) 12 Mart sonrasının ilk seçimli sivil hükümeti CHP-MSP koalisyonu kuruldu. Kıbrıs Barış Harekatı (20 Temmuz 1974) Kıbrıs'ta darbeci Nikos Sampson'un hareketi sonucu oluşan fiili duruma karşı Türkiye adaya silahlı kuvvetlerini çıkarttı. Böylelikle Türkiye ilk defa Cumhuriyet döneminde bir askeri harekata kalkışıyordu. Ayrıca bölgesel bir güç olduğunun işaretlerini veriyordu. 2. Kıbrıs Harekatı (14 Ağustos 1974) Yapılan diplomatik görüşmeler netice vermeyince, Türk ordusu tekrar harekete geçti ve adada ilerlemesini sürdürdü. Yılmaz Güney savcı vurdu (14 Eylül 1974) Türk Sinemasının "Çirkin Kral"ı Yılmaz Güney, Adana'nın Yumurtalık ilçesinde tartıştığı yargıç Sefa Mutlu'yu vurarak öldürdü. Sezen Aksu olayı (1975) Popta o güne değin adı hiç duyulmamış bir isim göze çarptı. 1975'in yılbaşı gecesi ilk kez TRT'ye çıkan Sezen Aksu "Kusura Bakma", "Yaşanmamış Yıllar" isimli parçalarıyla bir anda tanındı. Ondan sonra "Minik Serçe" olarak popta kendi tarzını geliştirdi. Eurovizyon (1975) O yıllarda oldukça önemli bir yarışma olan Eurovizyon'da Semiha Yankı "Seninle Bir Dakika" ile sonuncu oldu. MC Hükümetleri (31 Mart 1975) Türk siyasi hayatına "Milliyetçi Cephe Hükümetleri" olarak geçecek olan ilk hükümet kuruldu. Ondan sonra ülkede cepheleşme iyice artacak, Demirel 2 ayrı MC hükümeti daha kuracaktır. MC hükümetlerinin belkemiğini AP, MSP, MHP ve CGP oluşturacaktır. Diyarbakır'da deprem (6 Eylül 1975) Diyarbakır'ın, Lice, Kulp ve Hani ilçelerinde deprem. 2384 kişi öldü, 8149 bina yıkıldı. Yahya Demirel'e tutuklama (28 Şubat 1976) AP Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel hakkındaki yolsuzluk iddialarından dolayı tutuklandı. 1 Mayıs Katliamı (1 Mayıs 1977) DİSK'in Taksim meydanında düzenlediği 1 Mayıs İşçi Bayramı mitingine, toplantının bitimine doğru ateş açıldı. 34 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Olay "sol gruplar çatıştı" diye gösterilse de, sonradan "Kontgerilla" ile izah edildi. Bu olayla Türkiye'de sola yönelik kitle katliamlarının pimi çekilmiş oldu. Çiğli Olayı (29 Mayıs 1977) CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e İzmir-Çiğli havaalanında şüpheli suikast girişimi. İstanbul Belediye Başkanı Ahmet İsvan ayağından yaralandı. CHP Birinci Parti (6 Haziran 1977) Seçim sonuçları belli oldu. CHP %41.4, AP %30.9 oy aldı. Sabahattin Savaşman Olayı (24 Aralık 1974) MİT İstihbaratçısı Sabahattin Savaşman CİA adına casusluktan tutuklandı. 2. MC iktidarı devrildi (31 Aralık 1977) Türkiye Cumhuriyetinin tarihinde ilk defa bir hükümet, gensoru ile devrilmiş oldu. "Sürü" (1978) Türk sinemasının başyapıtlarından kabul edilen Zeki Ökten'in yönettiği, Yılmaz Güney'in senaryosunu yazdığı, Tarık Akan, Melike Demirağ ve Tuncel Kurtiz'in rolleri paylaştığı "Sürü" gösterime girdi. Ecevit Kabinesi (2 Ocak 1978) Bülent Ecevit, AP'den devşirdiği 11 Bakanla birlikte kabine kurdu. 16 Mart Katliamı (16 Mart 1978) İstanbul Üniversitesi önünde sol görüşlü öğrencilerin üzerine bomba atıldı. 5 kişi öldü, 47 kişi yaralandı. Server Tanilli Felç (8 Nisan 1978) Doç. Server Tanilli evinin önünde uğradığı saldırı sonucu aldığı yaralar yüzünden felç oldu. Hamit Fendoğlu'na bomba (17 Nisan 1978) Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu evine gönderilen bombalı paketin patlaması sonucu öldürüldü. Bedrettin Cömert öldürüldü (11 Temmuz 1978) Hacettepe Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Bedrettin Cömert öldürüldü. 7 TİP'li katledildi (9 Ekim 1978) Ankara'da 7 TİP üyesi öğrenci kaldıkları evde katledildiler. Katillerin "ülkücü komandolar" olduğu bildirildi. Karafakioğlu öldürüldü (20 Ekim 1978) İTÜ Elektrik Fakültesi Dekanı Bedri Karafakioğlu öldürüldü. Maraş Katliamı (23 Aralık 1978) Kahramanmaraş ilimizde, karşılıklı olarak öldürülen kişilerin cenazeleri sonrası, muhtelif provakasyonlar tertiplenmiş, özellikle Alevilere yönelik kitle saldırıları düzenlenmiştir. Kundaktaki bebekler dahil, 33 kişi ölmüş, yüzlerce kişi yaralanmış, evler, dükkanlar yakılmıştı. Abdi İpekçi öldürüldü (1 Şubat 1979) Milliyet Gazetesi Genel Yayın Müdürü ve Başyazarı Abdi İpekçi öldürüldü. İpekçi'nin katili yakalandı (10 Temmuz 1979) Abdi İpekçi'nin katili M. Ali Ağca yakalandı. Cevat Yurdakul öldürüldü (28 Eylül 1979) Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul ülkücü katillerce öldürüldü. Ağca Kaçırıldı (25 Kasım 1979) Abdi İpekçi'nin katili Mehmet Ali Ağca cezaevinden kaçırıldı. Tütengil öldürüldü (7 Aralık 1979) İktisat Fakültesi öğretim üyesi, demokrat kimliğiyle tanınan Prof. Cavit Orhan Tütengil öldürüldü. (1980-1990) Çağrı reddedildi (5 Ocak 1980) AP genel başkanı Süleyman Demirel, CHP genel başkanı Bülent Ecevit'in teröre karşı işbirliği önerisini reddetti. Cumhurbaşkanı seçilemedi (23 Mart 1980) Partiler bir isim üzerinde uzlaşamadığı için yapılan turlarda Cumhurbaşkanı seçilemedi. Raki Yakalandı (1 Nisan 1980) Ünlü dolandırıcı "Raki" (Güney Zobu) yakalandı. Ümit Kaftancıoğlu öldürüldü (11 Nisan 1980) Yazar, TRT Yapımcısı Ümit Kaftancıoğlu öldürüldü. Gün Sazak öldürüldü (28 Mayıs 1980) MHP yöneticilerinden Gün Sazak öldürüldü. Çorum Katliamı (5 Temmuz 1980) Çorum ateşler içinde. 20 ölü, yüzlerce yaralı. Kemal Türkler öldürüldü (15 Temmuz 1980) DİSK Genel Başkanı ve sendikacı Kemal Türkler evinin önünde öldürüldü. Nihat Erim öldürüldü (20 Temmuz 1980) 12 Mart döneminin Başbakanlarından Nihat Erim, Dragos'taki evinden çıkarken Dev-Sol militanlarınca öldürüldü. 12 Eylül Harekatı (12 Eylül 1980) Ülkedeki "anarşi ve terörü önlemek ve akan kanı durdurmak amacıyla" Türk Silahlı Kuvvetleri bir kez daha yönetime el koydu. Tüm yurtta sıkıyönetim ilan edildi. Genelkurmay başkanı Kenan Evren başkanlığında, Kara Kuvvetleri komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri komutanı Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun'dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi yürütmeyi eline aldı. Siyasi parti liderleri "gözetim altına" alındı. Ulusu Başbakan (20 Eylül 1980) Eski Deniz Kuvvetleri komutanı Oramiral Bülent Ulusu başkanlığında bir hükümet kuruldu. İdamlar başladı (7 Ekim 1980) Balgat katliamı sanıklarından sağ eğilimli Mustafa Pehlivanoğlu ve Telsizler katliamı sanıklarından sol eğilimli Necdet Adalı idam edildiler. Ecevit'in istifası (30 Ekim 1980) CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, konseyin siyasi partileri temelli kapatmak istemesinden dolayı CHP Genel Başkanlığından istifa etti. "Tatlıses" olayı (1980) İnşaat işçiliğinden bir imparatorluğa yükselen İbrahim Tatlıses "Ayağında Kundura" ile kendini o yıl topluma tanıttı. Arabeskte yeni bir dalgayı temsil eden Tatlıses, giderek yükselen bir grafikle "olay" haline geldi. Cahide Sonku öldü (18 Mart 1981) Türk sinemasının ünlü kadın sanatçısı Cahide Sonku öldü. Danışma Meclisi (23 Ekim 1981) Milli Güvenlik Konseyi'nin seçtiği 160 üyeden oluşan "Danışma Meclisi" faaliyete geçti. Turan Güneş öldü (10 Nisan 1982) Eski Dışişleri Bakanlarından, CHP yöneticisi Prof.Turan Güneş öldü. Banker Kastelli İsviçre'de (20 Haziran 1982) Ardarda patlak veren bankerlik skandalları sonrası "Banker Kastelli" diye bilinen Cevher Özden ve eşi İsviçre'ye kaçtı. Esenboğa Baskını (8 Ağustos 1982) Ermeni terör örgütü ASALA, Ankara Esenboğa Havaalanı'nı bastı. (Bir terörist ölü, diğeri yaralı ele geçti. 8 ölü 72 yaralı.) Anayasa Referandumu (7 Kasım 1982) 12 Eylül yönetimin hazırladığı Anayasa halk oyuna sunuldu. Yüzde 91.5 evet oyuyla anayasa kabul edildi ve Kenan Evren'de otomatik olarak Cumhurbaşkanı seçilmiş oluyordu. Washington Otel Yangını (7 Mayıs 1983) Laleli Washington Otel'de yangın çıktı. 36 turist öldü. 65 yaralı. Vetolar (23 Haziran 1983) SODEP'in aralarında Erdal İnönü'nünde bulunduğu 21 kurucusu MGK vetosu yedi. BTP ise kapatılmış ve yöneticileri Zincirbozan'a gönderilmişti. Böylelikle seçimlere MGK'nın onayladığı Turgut Özal önderliğinde ANAP, Necdet Calp'in Halkçı Parti'si ve generallerin desteklediği Turgut Sunalp'in Milliyetçi Demokrasi Partisi katılabilecekti. Seçimler yapıldı (6 Kasım 1983) 12 Eylül sonrası ilk sivil seçim yapıldı. ANAP birinci, HP ikinci ve MDP üçüncü oldu. İlk sivil hükümet (13 Aralık 1983) Turgut Özal başkanlığında ANAP hükümeti kuruldu. Yaşar Kemal'e nişan (9 Mayıs 1984) Yaşar Kemal'e Fransız "Legion D'Honneur" nişanı verildi. PKK Eylemleri Başladı (15 Ağustos 1984) PKK Eruh ve Şemdinli baskınları ile ülkeyi kana boğacak terör eylemlerinin düğmesine bastı. Ümit Yaşar öldü (5 Kasım 1984) Şair Ümit Yaşar Oğuzcan öldü. SODEP-HP birleşti ( 25 Eylül 1985) Yeni Partinin adı Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) oldu. Başkanlığa Aydın Güven Gürkan getirildi. DSP Kuruldu (14 Kasım 1985) Eski partisi CHP ile arası açılan siyasi yasaklı Bülent Ecevit, solda yeni parti oluşumuna imzasını attı. Demokratik Sol Parti (DSP) kuruldu. Başkanlığa Rahşan Ecevit getirildi. Sedat Caner olayı (1 Şubat 1986) Daha önce medyaye işkence yaptığına dair itiraflarda bulunan polis memuru Sedat Caner 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Jaguar Olayı (12 Temmuz 1986) Galerici Zeki Küçükberber'in başbakan Turgut Özal'ın kızı Zeynep Özal'la damadı Asım Ekren'e Jaguar otomobil hediye etmesi skandal yarattı. Sinagog Baskını (6 Eylül 1986) İstanbul Neve Şalom Sinagogu'na baskın. 21 kişi ölürken 2 terörist bombalarıyla öldüler. Türban yasağı (12 Ocak 1987) YÖK'ten ilk türban yasağı uygulaması gündeme geldi. Rabıta Olayı (28 Mart 1987) Cumhurbaşkanı Kenan Evren, devlet memurlarının maaşını uluslararası islami sermeye kuruluşu "Rabıta"nın ödemesini dövizsizlik nedeniyle imzaladığını kabul etti. Yasaklar Referandumu (6 Eylül 1987) MGK kararıyla politika yapması yasaklanan eski siyasi liderlerin tekrar politika sahnesine dönüp dönmemesi üzerine bir halk oylaması yapıldı. Sonuç % 50.16 evet, %49.84 hayır oldu. Böylelikle Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Alpaslan Türkeş, Necmettin Erbakan gibi liderlere tekrar siyaset yolu göründü. TBKP'liler gözaltında (17 Kasım 1987) Yurda dönen TBKP liderleri Nihat Sargın ve Haydar Kutlu gözaltına alındılar. MİT Raporu (9 Şubat 1988) Kimin sızdırdığı belli olmayan "MİT Raporu"nun basında yeralması bir skandal havasına büründü. Özal'a Suikast (18 Haziran 1988) Başbakan Turgut Özal'a ANAP kongresi esnasında eski ülkücü Kartal Demirağ tarafından suikast düzenlendi. Özal, parmağından hafif yaralı olarak kurtuldu. Kemal Horzum skandalı (18 Temmuz 1989) Emlak Bankası'nı dolandırdığı iddiasıyla yargılanan Kemal Horzum tutuklandı ve cezaevine gönderildi. (1990-1999) Muammer Aksoy öldürüldü (31 Ocak 1990) Eski CHP milletvekili, Atatürkçü Düşünce Derneği kurucularından Prof. Muammer Aksoy "İslami Hareket" örgütü tarafından öldürüldü. Çetin Emeç öldürüldü (7 Mart 1990) Hürriyet Gazetesi Genel Yayın Koordinatörü ve yazarı Çetin Emeç evinin önünde arabasına açılan ateş sonucu öldürüldü. İlk Özel Televizyon (1990) Türkiye'nin ilk özel televizyonu "Magic Box" kuruldu. Turan Dursun öldürüldü (4 Eylül 1990) Özellikle dinle ilgili yazılarıyla tanınan yazar Turan Dursun, Koşuyolu'ndaki evinden çıkarken öldürüldü. Hiram Abas öldürüldü (4 Eylül 1990) Eski MİT müsteşarı Hiram Abas iki saldırganın açtığı ateş sonucu öldürüldü. Bahriye Üçok öldürüldü (6 Ekim 1990) İlahiyat Fakültesi eski dekanı ve SHP parti meclisi üyesi Doç. Bahriye Üçok, evine yollanan bir bombalı paketin patlaması sonucu öldürüldü. İncirlik üssü kullanıldı (17 Ocak 1991) Körfez Savaşı esnasında İrak'a operasyonda İncirlik üssü kullanıldı. Yunan otobüsüne saldırı (9 Nisan 1991) Yunan turist otobüsüne akli dengesi bozuk bir kişi tarafından saldırı yapıldı. Otobüste 3'ü çocuk 36 kişi yanarak öldü. İlk kadın vali (6 Temmuz 1991) Muğla Valiliğine atanan Lale Aytaman, Türkiye'nin ilk kadın valisi oldu. Vedat Aydın öldürüldü (20 Temmuz 1991) HEP'li Vedat Aydın öldürüldü. Diyarbakır'daki cenazesinde olaylar çıktı. Seçimler yapıldı (20 Ekim 1991) Seçimlerin sonucunda DYP: 177, ANAP: 115, SHP: 89, RP: 62, DSP: 7 milletvekili çıkarttı. Bu tablo neticesinde DYP-SHP koalisyonu kurulurken, başbakan Süleyman Demirel oldu. Çetinkaya Mağazası saldırısı (25 Aralık 1991) PKK'lı bir grup Bakırköy'deki Çetinkaya Mağazasına molotof kokteyli attı. Çıkan yangında 11 kişi öldü. Nevruz Olayları (21 Mart 1992) Şırnak, Cizre, Nusaybin'de Nevruz kutlamaları sonucu olaylar çıktı. 73 kişi öldü. Musa Anter öldürüldü (20 Eylül 1992) Kürt aydın ve yazarı Musa Anter Diyarbakır'da öldürüldü. Uğur Mumcu öldürüldü (24 Ocak 1993) Cumhuriyet Gazetesi yazarı Uğur Mumcu evinin önünde otomobiline konan bomba ile öldürüldü. Böylelikle Kemalist aydınlara yönelik suikastler zinciri içinde o ana kadar en önemli isim kaybedilmiş oluyordu. Eşref Bitlis öldü (17 Şubat 1993) Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis "uçağındaki buzlanma" nedeniyle öldü. Resmi açıklama bu yönde olsa da olay sonrası toplanan kanıtlar neticesi çıkan kanaat bunun bir suikast olduğu şeklindeydi. Turgut Özal öldü (17 Nisan 1993) 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal kalp yetmezliği nedeniyle öldü. Böylelikle Özal'la simgelenen bir devir de noktalanıyordu. Çöplük Faciası (28 Nisan 1993) Ümraniye çöplüğünde metan gazı birikmesinden patlama meydana geldi. Demirel Cumhurbaşkanı (16 Mayıs 1993) Türkiye Cumhuriyeti'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak Süleyman Demirel seçildi. Demirel'den boşalan DYP genel başkanlığına Tansu Çiller getirildi. Sivas Katliamı (2 Temmuz 1993) Sivas'ta Pir Sultan etkinliklerine katılan Aziz Nesin ve bir grup aydın-sanatçı, kaldıkları Madımak Otel'de gericiler tarafından yakılmak istendi. Olay sonucunda 37 kişi dumandan boğularak öldü. Göknel Skandalı (4 Temmuz 1993) İSKİ Genel Müdürü Ergun Göknel'in boşandığı eşi Nurdan Erbuğ'a ödediği nafakanın milyarları bulması sonucu ortaya çıkan skandal biranda SHP-Belediye ilişkisinde dönen dolapların ortaya çıkmasına yol açtı. İstanbul Belediye Başkanı Nurettin Sözen ve SHP İstanbul İl yöneticileri zor durumda kaldılar. Behçet Cantürk öldürüldü (16 Ocak 1994) Uyuşturucu ve silah kaçakçısı olduğu, ayrıca PKK'ya yardım ettiği ileri sürülen Behçet Cantürk, Sapanca'da öldürüldü. Türksat düştü (24 Ocak 1994) Türkiye'nin ilk uydusu olan Türksat, Fransız Guyana'sında kalkıştan sonra bir arıza nedeniyle düştü. Zeli Operasyonu (29 Ocak) Türk uçakları PKK'nın Zeli kampını bombaladılar. Tuzla Katliamı (12 Şubat 1994) PKK'nın Tuzla tren istasyonuna koyduğu bomba sonucu 5 yedek subay öğrencisi hayatını kaybetti. Recep Koç öldürüldü (20 Şubat 1994) Adalar'ın ANAP'lı Belediye Başkanı Recep Koç, kaçak balkonununu yıktığı bakkal tarafından kurşunlanarak öldürüldü. Atatürk'e Hakaret (25 Şubat 1994) RP'li Hasan Mezarcı, mecliste yaptığı basın toplantısında Atatürk için "Veled-i Zina" dedi. DEP'lilere gözaltı (2 Mart 1994) Meclis 6 DEP Milletvekilinin dokunulmazlığını kaldırdı. DEP'liler Meclis kapısından apar topar ekip otolarına bindirildiler. 27 Mart Seçimleri (27 Mart 1994) Yerel Yönetim seçimlerinin galibi RP oldu. İstanbul dahil 5 büyükşehir RP'lilerin eline geçti. Recep Tayyip Erdoğan Başkan (28 Mart 1994) İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. Çöplüklerde oylar bulundu (30 Mart 1994) Türkiye'nin birçok bölgesinde açılmamış seçim sandıkları, çöpe atılmış ve yanmış oy pusulaları bulundu. 5 Nisan kararları (5 Nisan 1994) Türkiye'nin tarihindeki en büyük kemer sıkma politikası açıklandı. Kararı DYP-SHP hükümeti aldı. Dolar aniden yükselirken, birçok şirket iflas etme durumuna düştü. Salman Kaya dövüldü (1 Mayıs 1994) 1 Mayıs gösterilerinde olaylar çıktı. SHP Milletvekili Salman Kaya polisler tarafından ağır şekilde dövüldü. Uzay Hepari öldü (31 Mayıs 1994) Genç kuşak müzisyenlerden Uzay Hepari motosiklet kazasında öldü. DEP Kapatıldı (16 Haziran 1994) Anayasa Mahkemesi DEP'i kapattı. Civangate Skandalı (19 Eylül 1994) Emlak Bank Genel Müdürü Engin Civan kurşunlandı. Olayın arkasından Özal'ın yakını batık müteahhit Selim Edes çıktı. Tetikçi Davut yıldız, Alaattin Çakıcı'nın talimatıyla Engin Civan'ı vurduğunu itiraf etti. Meczup saldırısı (10 Kasım 1994) Atatürk'ü anma töreni esnasında bir meczup Anıtkabir'e sızarak Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e ve diğer yetkililere "Sizi Kuran'a davet ediyorum" diye bağırdı. YDH partileşti (22 Aralık 1994) Başını Cem Boyner'in çektiği yeni Demokrasi Hareketi (YDH) partileşti. Uğur Kılıç öldürüldü (20 Ocak 1995) Dündar Kılıç'ın kızı Uğur Kılıç, eski kocası Alaattin Çakıcı'nın emri üzerine Uludağ'da öldürüldü. MİT Muhbiri kayıp (7 Mart 1995) MİT muhbiri Tarık Ümit esrarengiz bir şekilde kayboldu. Gazi Olayları (12-15 Mart 1995) İstanbul Gazi mahallesinde Alevilere ait bir kahvenin taranmasıyla başlayan olaylar ertesi günkü cenaze töreninde çatışmaya dönüştü. Ordu birlikleri bölgeye sevkedildi. 3 gün süren olaylarda 22 kişi öldü. Kutmangil öldürüldü (23 Mayıs 1995) Yeni Günaydın ve Süper Tan gazetelerinin sahibi, kömür tüccarı Bekir Kutmangil İbrahim Cici tarafından öldürüldü. "Orospu" Krizi (9 Haziran 1995) 3 Avrupa parlementosu üyesi kadın milletvekiline "orospu" diyerek hakaret eden DYP milletvekili ve Devlet bakanı Ayvaz Gökdemir sorun yarattı. Ardından olay bir özür krizine dönüştü. Aziz Nesin öldü (6 Temmuz 1995) Ünlü yazar Aziz Nesin Foça'da geçirdiği ani kalp krizi sonucu öldü. Manukyan'a saldırı (27 Eylül 1995) Genelev patroniçesi Matild Manukyan'a bombalı saldırı yapıldı. Koruması ve İstanbul Bankası olayında Özer Çiller aleyhine tek tanık olan Mehmet Urhan öldü. Nesim Malki öldürüldü (28 Kasım 1995) Tekstil ve döviz piyasasının ünlü isimlerinden tefeci Nesim Malki Bursa'da öldürüldü. Yener Kaya öldürüldü (30 Kasım 1995) Borsacı Yener Kaya otomobilinde yakılarak öldürüldü. Metin Göktepe öldürüldü (10 Ocak 1996) Evrensel Gazetesi muhabiri Metin Göktepe, polis tarafından gözaltına alındıktan sonra bir çay bahçesinde ölü olarak bulundu. Sabancı Suikasti (11 Ocak 1996) DHKP-C militanları tarafından Sabancı Center'da düzenlenen suikast sonucu Özdemir Sabancı, Haluk Görgün ve Nilgün Hasefe öldürüldüler. Avrasya Feribotu (17 Ocak 1996) Trabzon-Soçi seferini yapan Avrasya Feribotu 180 yolcu ve 45 mürettebatıyla birlikte Çeçen eylemciler tarafından kaçırıldı. Milli Damat Musa (23 Ocak 1996) 13 yaşındaki İngiliz Sarah Cook ile Türk garson Musa Kömeağaç'ın evlenmesi Türk-İngiliz ilişkilerini sarsacak kadar olay yarattı. Vehbi Koç öldü (26 şubat 1996) Ünlü sanayici Vehbi Koç öldü. Menderes Felç oldu (16 Mart 1996) RP milletvekili Aydın Menderes, Afyon'da geçirdiği trafik kazası sonrası felç oldu. Örtülü Ödenek skandalı (11 Mayıs 1996) Başbakan Tansu Çiller'in Başbakanlıktan ayrılmadan önce örtülü ödenekten 500 milyar çektiği ortaya çıkarıldı. Parsadan Olayı (13 Mayıs 1996) Örtülü ödenekten Başbakan Çiller'i Selçuk Parsadan'ın 5.5 milyar dolandırdığı ortaya çıktı. Söylemezler Çetesi (22 Haziran 1996) Aralarında 11 polis ve askerinde bulunduğu "Söylemezler Çetesi" ortaya çıkartıldı. HADEP Kongresi (23 Haziran 1996) HADEP kongresinde salondaki Türk Bayrağı'nın indirilmesi ve yerine Abdullah Öcalan posteri asılması bütün yurtta derin infial yarattı. "Hamile Terörist" saldırısı (30 Haziran1996) Tunceli'de kendine "Hamile Kadın" süsü veren terörist Zeynep Kınacı beline sardığı bombayı patlattı. 6 asker şehit, 30 asker yaralı. Ömer Lütfü Topal Cinayeti (28 Temmuz 1996) Gazinocular ve kumarhaneler kralı olarak bilinen Ömer Lütfi Topal açılan çapraz ateş sonucu öldürüldü. Zeki Müren öldü (24 Eylül 1996) Sanat Güneşimiz Zeki Müren öldü. Susurluk Kazası (3 Kasım 1996) Susurluk yolu üzerinde meydana gelen kaza ile Türkiye Cumhuriyeti'nin içinde odaklanmış gizli ve karanlık işler çeviren bir teşkilatın varlığı da ortaya çıktı. Bu kazadaki Mercedes otomobilin içinde DYP milletvekili Sedat Bucak, Emniyet Müdürü Hüseyin Kocadağ, eski ülkücü Abdullah Çatlı ve sevgilisi olduğu söylenen Gamze Us bulunuyordu. Bu kaza sonrası emniyetçilerden siyasetçilere, mafyadan kumarhane patronlarına bir dizi ilişki ve isim ortaya çıktı. Ayrıca yakın dönemde işlenmiş ve aydınlanmamış birçok cinayetle bu grubun ilişkisi ortaya atıldı. Susurluk Cumhuriyet tarihinin en önemli olaylarından biri haline geldi. Toplumda açık, aydınlık ve temiz ilişkiler kurulmasını istemenin simgesi oldu. Yılmaz'a yumruk (20 kasım 1996) Susurluk olayının üzerine giden ANAP lideri Mesut Yılmaz Budapeşte'de bir saldırgan tarafından yumruklandı. Müslüm Gündüz basıldı (30 aralık 1996) Aczmendi lideri Müslüm Gündüz Fadime Şahin'le bir evde birlikteyken basıldı. Korkut Eken'in açıklaması (5 Ocak 1997) Susurluk komisyonuna ifade veren Özel Tim kurucularından Korkut Eken, devletin Abdullah Çatlı'yı 12 Eylül 1980'den önce kullandığını söyledi. Mustafa Duyar teslim oldu (6 Ocak 1996) Sabancı suikasti sanığı Mustafa Duyar, Şam'da MİT görevlilerine teslim oldu. Susurluk Raporu Yayınlandı (13 Ocak 1997) Başbakanlık Teftiş Kurulu'nun hazırladığı "Susurluk Raporu" açıklandı. Topal cinayeti sanıkları (14 Ocak 1997) Kumarhaneler kralı Ömer Lütfü Topal'ı öldürmekten sanık 3 özel timci tutuklandı. Manisa Davası (17 Ocak 1997) Manisa'da işkence altında ifadeleri alınan 10 lise öğrencisi, DHKP-C örgütüne üye olmaktan toplam 76 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Oral Çelik Beraat etti (23 Ocak 1997) Abdi İpekçi cinayeti ve Papa suikastinin kilit ismi Oral Çelik 3 davadan da beraat edip, serbest bırakıldı. 1 Dakika Karanlık Eylemi (2 Şubat 1997) Susurluk nedeniyle "Sürekli Aydınlık İçin 1 Dakika Karanlık Eylemi" başlatıldı. Eylem bütün yurtta halk tarafından sahiplenildi. 28 Şubat (28 Şubat 1997) Refahyol hükümetinin icraatlarından rahatsız olan ve bir dizi irticai eylemin gelişmekte olduğunu gören Türk Silahlı Kuvvetleri (Sincan'da tankların yürümesi sürecin simgesi oldu) 28 şubat MGK toplantısı esnasında bir dizi kararı hükümete dikte ettirdi ve bunların takipçisi olacağını belirtti. O günden bugüne 28 Şubat sürecinin devam ettiği gözleniyor. İbrahim Şahin Teslim oldu (12 Mart 1997) Susurluk olayının kilit isimlerinden Özel Harekat daire başkanı İbrahim Şahin teslim oldu. Kürşat Yılmaz kaçtı (27 Mart1997) Ülkücü Baba Kürşat Yılmaz cezaevinden kaçtı. Alparslan Türkeş öldü (4 Nisan 1997) MHP lideri ve ülkücü hareketin "Başbuğ"u Alparslan Türkeş geçirdiği ani kalp krizi sonucu öldü. Oğuz Atak Cinayeti (6 Mayıs 1997) İstanbul Bebek'te bir barda barmenlik yapan ve sırtına dövmeyle "Allah" yazdıran Oğuz Atak öldürüldü. Anasol-D kuruldu (13 temmuz 1997) ANAP lideri Mesut Yılmaz başkanlığında ANASOL-D hükümeti kuruldu. Çiller'e suçlama (17 Temmuz 1997) Genelkurmay Askeri Savcılığı DYP genel başkanı Tansu Çiller'le ilgili olarak "CİA hesabına casusluktan" soruşturma açtı. Safiye Ayla öldü (14 Ocak 1998) Türk Sanat Müziği Sanatçısı Safiye Ayla 91 yaşında vefat etti. Karatepe azledildi (13 Şubat 1998) Danıştay 8. Dairesi Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Şükrü Karatepe'nin cezası kesinleştiği için Belediye Başkanlığı düşürüldü. RP kapatıldı (23 Şubat 1998) İrticai faaliyetlerin kaynağı haline geldiği gerekçesiyle Refah Partisi hakkında Anayasa Mahkemesi tarafından açılan dava kapatılma ile sonuçlandı. Böylelikle Cumhuriyet bir kere daha kendi ideolojisine aykırı tutumlara izin vermeyeceğini gösterdi. Yeşil'in evi tespit edildi (4 Mart 1998) "Yeşil" kod adıyla bilinen Mahmud Yıldırım'ın Antalya'da yaşadığı ev saptandı. Ancak kendisi bulunamadı. Şemdin Sakık yakalandı (14 Nisan 1998) PKK'nin "iki numaralı adamı" olarak bilinen Şemdin Sakık, özel bir operasyonla yakalanıp Türkiye'ye getirildi. Adana Depremi (27 Haziran 1998) Adana ve çevresinde meydana gelen 6.3 şiddetindeki depremde 210 kişi öldü. Alaattin Çakıcı yakalandı (18 Ağustos 1998) Ünlü mafya babası Alaattin Çakıcı Fransa'nın Nice kentinde yapılan bir operasyonla yakalandı. Çakıcı-Aşık bantları (24 Eylül 1998) Alaattin Çakıcı ile Devlet Bakanı Eyüp Aşık'ın konuşma kasetleri ortalığı karıştırdı. Şam'ın açıklaması (14 Ekim 1998) Şam Hükümeti Türkiye'nin ciddiyeti ve olayın savaşa doğru gittiğini görmesi üzerine Abdullah Öcalan'ın Suriye'de bulunmadığını ve bir daha da sokulmayacağını açıkladı. Korkmaz Yiğit kaseti (10 Kasım 1998) İşadamı Korkmaz Yiğit Türkbank ihalesi için Alaattin Çakıcı ile yaptığı görüşme kasetini sahibi olduğu Kanal 6 ve Kanal E televizyonlarında yayınlattı. Öcalan İtalya'da (13 Kasım 1998) Abdullah Öcalan Rusya'dan İtalya'ya "Abdullah Sarıkurt" adına düzenlenmiş bir sahte pasaportla giriş yaptı ve sığınma isteği bildirdi. Halkalı Radyasyon Krizi (8 Ocak 1999) İstanbul Halkalı'da bir çöplük'de radyasyonlu maddelerin bulunması ve çevreye yayılması paniği yaşandı. Haluk Kırcı yakalandı (10 Ocak 1999) 7 TİP'li gencin öldürülmesinin sanığı Haluk Kırcı yıllar sonra yakalandı. Öcalan'ın yakalanışı (16 Ocak 1999) PKK terör örgütünün başı terörist Abdullah Öcalan, Kenya'da Türk özel kuvvetlerinin operasyonuyla yakalanıp yurda getirildi. Sabancı Suikasti sanığı öldürüldü (15 Şubat 1999) Sabancı suikasti sanığı Mustafa Duyar, Afyon Cezaevi'nde Karagümrük Çetesi mensuplarınca öldürüldü. Çankırı Valisi'ne suikast (5 Mart 1999) Çankırı Valisi Ayhan Çevik'in arabasına TKP/ML TİKKO militanlarınca bomba kondu. Carousel Önünde Patlama (10 Mart 1999) PKK'lı teröristlerin bir taksiye koydukları bomba patladı. Olayda Taksi şöförü Ufuk Erdoğan öldü. Mavi Çarşı Katliamı (13 Mart 1999) İstanbul Göztepe'deki Mavi Çarşı, PKK militanlarınca yakıldı. 13 ölü. ÖSS Sınav Sonuçları Skandalı (1 Mayıs 1999) 1999 ÖSS Sınav soruları çalındı. Olay tam bir skandal halini aldı. Sınavlar ertelendi. Merve Kavakçı Krizi (3 Mayıs 1999) Fazilet Partisi'nden İstanbul milletvekili seçilen Merve Kavakçı'nın Meclis Genel Kurulundaki yemin törenine türbanıyla gelmek istemesi bir iç tüzük tartışması başlattı. TBMM'ye türbanlı olarak gelip yemin etmek isteyen Merve Kavakçı protestolar karşısında geri adım atmak zorunda kaldı. Ardından Kavakçı'nın ABD vatandaşlığı söz konusu oldu. Demirel, Kavakçı için "provakatör" dedi. Telekulak Skandalı (7 Mayis 1999) Ankara Emniyet Müdürlüğü İstihbarat Dairesi'nde ortaya çıkartılan "Telekulak Skandalı" ortalığı karıştırdı. FP'yi kapatma davası ( 7 Mayıs 1999) Yargıtay cumhuriyet başsavcısı Vural Savaş FP'yi kapatma davası açtı ve FP'lileri "Kan emen yarasalara" benzetti. Lisede cinayet (13 Mayıs 1999) Kartal Endrüstri Meslek lisesi'nde bir aşk cinayeti işlendi. Murat Kurt isimli öğrenci, kız arkadaşı Şebnem Sertaç'ı vurdu. Olaya müdehale etmek isteyen öğretmeni Hüseyin Ağırman'ı ise öldürdü. Rahşan Ecevit Krizi (14 mayıs 1999) Hükümet kurulması çalışmaları sürerken, Bülent Ecevit'in eşi Rahşan Ecevit'in MHP'liler için "Sayısız can aldılar. Çetelerle kucaklaştılar. Bunlar unutulur mu?" demesi krize dönüştü. MHP lideri Bahçeli, "Ecevit özür dilemeli" dedi. Öcalan Davası başladı (31 Mayıs 1999) PKK Terör örgütü lideri Abdullah Öcalan'ın yargılanmasına İmralı adasında başlandı. 30 Bin kişinin ölümünden sorumlu tutulan Abdullah Öcalan, davanın ilk gününde pişman bir hava sergiledi. Mahkeme idam kararını TCK'nın 125. Maddesine dayanarak "Vatana İhanet"ten dolayı 29 Haziran'da verdi. Oktar Babuna Tartışması (9 Haz 1999) İlik kanseri ile ilgili başlattığı kampanya önceleri iyi gitti. Ancak sonraları bazı şaibeler ortaya çıktı. Kendisinin Adnan Hoca ile bağı, "Titancılar gibi" para toplaması ve "etik sorun yaratması" ile kamuoyunun önünde tartışmalı duruma geldi. Marmaris Yangını (12 Haziran 1999) Marmaris'te çıkan orman yangınında 50 hektar ormanlık alan kül oldu. Fethullah Gülen Kasetleri (21 Haziran 1999) Gülen cemaatinin lideri Fethullah Gülen'in konuşma kasetleri ortalığı kapladı. Kasetler günlerce bölüm bölüm TV'lerde yayınlandı. Bakan Hikmet Uluğbay'ın intiharı (6 Temmuz 1999) Maliye Bakanı Hikmet Uluğbay, geceyarısı başına dayadığı tabancısıyla intihara teşebbüs etti. Ancak kurşun yüzünü delerek geçti. Uluğbay'ın intiharı girişimine dair çeşitli iddialar ortaya atıldı. Bunlar arasında IMF belgelerinin sızdırılmasından bahsedildi. Şemsi Denizer Öldürüldü (8 Ağustos 1999) Türk -İşgenel başkan yardımcısı ve Genel Maden-İş Başkanı sendikacı Şemsi Denizer eski koruması tarafından öldürüldü. Dündar Kılıç Öldü (11 Ağustos 1999) Yeraltı dünyasının ünlü kabadayılarından Dündar Kılıç Silivri'deki yazlığında geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. 17 Ağustos Depremi Sadece 99'un değil Türkiye'nin bu yüzyılda yaşadığı en büyük felaket. Kocaeli, Sakarya, Çınarcık ve İstanbul'da hasara yol açan 7.4 şiddetindeki deprem'de resmi kayıtlara göre 17.000 ölü var. Resmi olmayan rakam ise en az 30-40 bin civarında. Sağlık Bakanına Tepki (21 Ağustos 1999) Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un Amerika, Yunanistan ve Ermenistan'dan gelen yardım tekliflerini reddetmesi kamuoyunda büyük tepki yarattı. Veli Göçer tutuklandı (8 Eylül 1999) 17 Ağustos depremi esnasında Çınarcık'ta yıkılan evlerin müteahhiti Veli Göçer, uzun süre saklandıktan sonra bir ahbaplarının evinde yakalandı. Ortaköy'de Satanist Dehşeti (19 Eylül 1999) Ortaköy mezarlığında Satanist ayin yapmak amacıyla Şehriban Coşkunfırat isimli genç kızı öldürüp tecavüz eden Ömer Çelik, Gülşah Dinçer ve Engin Arslan isimli üç satanist yakalandı. Bu olayla birlikte kamuoyunda uzun süre satanizm konuşuldu. Bayrampaşa'da Çatışma ( 21 Eylül 1999 ) Bayrampaşa Cezaevi'nde çatışma çıktı. Hakan Çillioğlu'nun adamları ile Kenan Ali Gürsel'in adamları birbirine girdiler. 7 tutuklu öldürüldü, 3'ü ağır yaralı. Ölenler arasında Alaaddin Çakıcı'nın yeğeni Kenan Ali Gürsel'de bulunuyor. Olaylarda çok sayıda silah ortaya çıkartıldı. Adana'lı satanist kızların intiharı (22 Eylül 1999) Adana'da oturan ve satanist oldukları iddia edilen Gülce Koçan ve Pınar Boğa isimli iki genç kız Mersin Erdemli'de inşaat halindeki bir binanın 13. Katından kendilerini atıp, öldüler. Ulucanlar cezaevi'nde isyan (26 Eylül 1999) Ankara Ulucanlar ve Türkiye çapında 10 cezaevinde sol görüşlü tutukluların başlattığı isyan ve rehin alma eylemleri dalgası başladı. Belleme Krizi (27 Eylül 1999) GATA'nın açılışında bir konuşma yapan Tuğgeneral Yalçın Işımer'in şeriatçıları kastederek "iyice belleyeceğiz" sözü başka manalara çekildi ve tartışma yarattı. Fotoğraf Tartışması (30 Eylül 1999) Başbakan Bülent Ecevit'in Amerika ziyareti esnasında Clinton'un karşısındaki fotografı tartışma yarattı. Türk-Yunan yakınlaşması (4 Ekim 1999) Yunan Dışişleri Bakanı Yorgo Papandreu'nun İstanbul Üniversitesi açılışına katılması ve dostluk mesajları vermesi depremden sonra iyice yumuşayan Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir adım oldu. Gökçeada kundaklaması (27 Ekim 1999) Gökçeada'da Marianti Sözde'ye ait ev kundaklandı. Sabotaj sonucu Rum ailenin 4 yaşındaki Alexsander Sözde öldü. Erol Evcil'in yakalanışı (28 Ekim 1999) Nasim Malki cinayeti azmettiricisi ve zeytin kralı Erol Evcil yakalandı. 12 Kasım Depremi Herkesin uzun bir süre deprem korkusu yaşamasının ve peşpeşe gelen ardçı depremlerin sonrasında Düzce'de yeniden meydana gelen 7.2 şiddetindeki depremde ölü sayısının 705 yaralı sayısının ise 4795 olduğu belirtiliyor. Adnan Hoca'ya operasyon (13 Kasım 1999) Kamuoyunda "Adnan Hoca" olarak bilinen Adnan Oktar ve yandaşlarına yönelik polis operasyonu yapıldı. Kışlalı Suikasti ( 21 Ekim 1999) Kemalist çevrelerin sayılı isimlerinden, aydın, Cumhuriyet gazetesi yazarı, öğretim üyesi Prof. Ahmet Taner Kışlalı, evinin önünde arabasına konulan bombalı paketin patlaması sonucu öldürüldü. Olay bütün yurtta derin infial yarattı. Cenazesine ordunun tam kadro katılması özellikle dikkat çekti. AGİT Zirvesi (17-18 Kasım) Türkiye'nin ev sahipliğini yaptığı zirve, dünya liderlerinin toplanması ve Türkiye lehine bazı kararlarla dikkat çekti. Ayrıca Clinton'un gelişi ve ağırlanışı özel bir olay oldu. Öcalan'ın cezasına onay (25 kasım 1999) Öcalan'ın idam cezası Yargıtay tarafından onaylandı.